mas086 bmp

go nie dotyczyła. Natomiast wojna z Golędzią pruską, Ga-lindią, leżała całkowicie w kompetencjach Izjasława, który rządził wówczas większością zachodnich ziem ruskiego państwa.

Dla Henryka Łowmiańskiego nie ma wątpliwości, że wyprawa Izjasława kierowała się ku Galindii pruskiej^,4S. Jednakże uczony ten, zakładając z góry, że „Golędź nie graniczyła z Rusią”, znajduje trudności w wyjaśnieniu sensu wyprawy. Ostatecznie skłonny jest przyjąć, że działa się ona „w porozumieniu z Polakami”, choć o takim porozumieniu nic konkretnie nie wiemy^<4fi. Wydaje się, że prościej będzie przyjąć wyprawę jako dowód na wspólnągranicę rusko-galindzką w owym czasie, zwłaszcza wobec zaniku walk Rusi z Jaćwieżą i Litwą, niż przykładać do niej osobne założenie o braku granicy, której dokładnego przebiegu dla tych czasów skądinąd nie znamy, i na tym tle szukać dalszych hipotetycznych wyjaśnień.

Przyjmuję zatem, że w myśl układów Rusi z państwem Kazimierza nastąpiło po wyprawie z roku 1047 wprowa- . dzenie zwierzchnictwa ruskiego nad Litwą, i Jaćwieżą. Upadek Miecława zadecydował widocznie również o losach tych ziem, skoro Jarosław nie potrzebował już osobiście wieść na nie nowych wypraw. Fakt ten świadczy niedwuznacznie o centralnej roli Mazowsza w koalicji i może służyć jako dalszy dowód za zależnym de facto charakterem sprzymierzeńców bałtyckich w stosunku do państwa Miecława.

Obok sprawy jaćwieskiej i litewskiej do przyczyn wojny Kusi z Miecławem zaliczany bywa także konflikt o nadbu-żańskie ziemie pograniczne. W ujęciu Stefana M. Kuczyńskiego Miecław zagrodził państwu kijowskiemu drogę do 44! H. Łowmiański także posługuje Sie argumentem, że walka z Golędzią nadprotwiańską nie była zadaniem Izjasława. Jego zdaniem należałoby to do Świętosława czernihowskiego (S2avia Occident. XIX, przyp. 10 na s. 449). Według Latoplsu nowogrodzkiego I dział świętosława kończył się naMuromie. W 1060 r. po śmierci Igora miał nastąpić podział ziemi smoleńskiej (A. N. Nasotiov, o. c., b. 4&); wówczas dopiero władza Świętosława mogła rozszerzyć się ku północy.

444 H. Łowmiański, Stosunki, s. 160.

grodów czerwieńskich i dalej w głąb Polski⁴⁴’. Bronisław Włodarski, który zgodnie z powszechną opinią uznaje ówczesną przynależność tych grodów do Rusi, skłonny jest dopatrywać się zagrożenia tego stanu ze strony Miecława, co sugerowałoby zaczepną postawę tegoż wobec wschodniego sąsiada ⁴⁴⁸. Przyczynę aspiracji Miecława do grodów czerwieńskich widzą obaj uczeni w ówczesnym przeludnieniu Mazowsza, które kazało szukać nowych terenów dla ekspansji ludnościowej; Kuczyński za Adamem Szelągow-

447 Zob. przyp. 339. Uwagi tego autora < -ruskiej w latach 1030—38 wydają się trafne ' natomiast zupełnie nieprzekonywające w : Główny argument: powiązanie w latopisac

i Bełzj

zajęciu Bełza

latowanla tego

i te są rozdzielone

i wzmianką o powstaniu (co skłania do 1030 r., lecz na lata 1037—38, kiedy powsl wychodzi z mylnej przesłanki, gdyż wzmi wieści informacjami o urodzeniu Wszewoloda Jarosławicza oraz o wyprawie Jarosława aa Estów i założeniu Juriewa, zaś w Zwodzie nowogrodzko-sofijskfm — a wyprawie na Estów i działalności w Nowogrodzie. Najwyraźniej obie te zapiski były wzięte z różnych źródeł i latopisarz w swej świadomości nigdy ich nie wiązał ze sobą. Jeśli autor pozostawia „estońską” i „nowogrodzką” zapiskę pod lożo r., to nie ma również podstaw, aby przenosić na rok 1038 zapiskę „bełską”, datowaną, w przeciwieństwie do przekazu o powstaniu, nie zwrotem „v se ie vremja”, lecz „v lćto 6538”. Co do półstałych argumentów S. M. Kuczyńskiego, to: a) nie ma żadnego dowodtij-^że w 1031 r. spustoszono grody czerwieńskie; przeciwnie, źródło rozdziela „zajęcie grodów czerwieńskich” i „spustoszenie polskiej ziemi”, b) zaabsorbowanie Mieszka II w 1030 r. wojną z Niemcami mogło tylko zachęcać do akcji, c) nie znamy rozległości siedzib pieczyńskich w tym konkretnie czasie d) wyrażenie „opjat' ” w przekazie z 1031 r. odnosi się do wcześniejszej według autora wzmianki o grodach czerwieńskich, logicznie natomiast winno ono znaleźć się w owej rzekomej późniejszej wzmiance, związanej z Bełzem; gdybyśmy przyjęli wykładnię autora, musielibyśmy szukać nie „opjat’ ”, lecz „dvożdy”, e) Jarosław urządzał wyprawy bez udziału Mścisłąwa, toteż brak tego ostatniego w 1030 r. świadczy jedynie o ograniczonym celu tej akcji, podczas gdy ekspedycja z roku następnego wymagała, stosownie do szerzej zakrojonych celów większych sił. Nie jest słuszny również dowód, że statut podziałowy Jarosława nie wymienił „dwóch ważnych ośrodków terytorium późniejszej Rusi: Czerwienia i Przemyśla”, co miałoby świadczyć „że jeszcze w r. 1054 książę kijowski nimi nie dysponował”. Podział ten mógł bowiem wymienić tylko pięć miast, ponieważ tylu było żyjących synów Jarosława; nawet Nowogród i Turów nie zostały wówczas podane choć przedtem rezydowali w nich książęta. Jak zresztą możemy wyobrazić sobie „księstwo czerwieńskie” wobec istnienia stolicy dzielnicowej we Włodzimierzu wołyńskim?

448 Zob. przyP- 510.

173