mas102 bmp

już od końca X w. Granice Mazowsza w pierwszej połowie

obejmowały Podlasie.    .................— —---

Wzmożenie ruskiej działalności* ńa zachodzie w trzy-śstych latach XI w. wiąże się z upadkiem monarchii polskiej; skuteczny w pierwszej fazie wojny opór państwa Miecława spowodował ewolucję polityki Kijowa w kie-^

.^ruńku zbliżenia do państwa Kazimierza. _____

Układ Kazimierza z Rusią uwzględnił postulaty terytorialne Kijowa w odniesieniu do Jaćwieży i Podlasia; pa 1047 r. da się stwierdzić panowanie ruskie na obu tych ziemiach.

,    Przetrwanie państwa Miecława aż do roku 1047 tłu

maczy się zaangażowaniem Rusi w wojnę bizantyjską. Tymczasem Kazimierz korzystał z pomocy ruskich dzielnic po-!'granicznych; z tą sytuacją wiązać należy małżeństwo Izja-₇ Sława. Sojuszowi ruskiemu Kazimierza próbował Miecław ' , przeciwstawić przymierze z Czechami i Pomorzem, zawarte około 1045 r. i zlikwidowane przez traktat miśnieński.

* Sojusz z Rusią stał się nie tylko rozstrzygającym..

. czynnikiem w polskiej wojnie domowej, lecz nadto ułatwił Stopniowe usamodzielnienie polityki Kazimierza wobec ce-* sarstwa, co znalazło wyraz w pomyślnym dla polskiej monarchii rozwiązaniu sprawy pomorskiej i śląskiej.

Zmiany faktograficzne torują drogę rewizjom ocen ogólnych. Temu celowi służy także praca niniejsza, a jej przydatność dla przyszłej syntezy lat 1031—54 będzie dopiero dyskutowana. Wyodrębniona z całości forma zakończenia umożliwia jednak autorowi rzuceme już teraz kilku myśli Uogólniających, na które nie pozwoliły kompozycyjne ramy ^stŁ^ug^Kryzyś moharćHu~ż'tf^(^eMy~cfi.'Tat XI stulecia^opro^adził do pierwszego, rozdrobnienia feudalnego w PoIścerPakly'wykazały jednak, że było ono przedwczesne, wynikłe w jakiejś mierze przypadkowo, nie.odpowiadające ówczesnym warunkom kraju. Separatyzm plemienny poza Pomorzem należał już wszędzie do przeszłością • a"BSwe tendencje decentralistyczne nie miały jeszcze do-statecżhych podstaw w społeczno-ekonomicznym życiu państwa. Upadek monarchii przyniósł pewne straty terytorialne na rzecz sąsiadów. Tam jednak, gdzie utrzymały się-^ i Tods^Lejfm^iy władzy, liczba nowych tworów-politycmyełr;

nie przekroczyła trzech. JNie Jięząc Pomorza^ które ńie

e _pierwf?zop]anowej roli^ dwa pozostałe: państwo •za i państwo Miecława, świadomię dążyły do prze-nia rozbicia, każde'na swoją korzyść. StąiTńatu-stanem. kraju me stałasię stabiiizacjaświeżo po-układu (jak to miało miejsce w wieku XII), leęz I 'permanentna wojna domowa, która-doprowadziła da.jego../.' obalenia. ^W~W5jńie tej obie strony weszły na forum poli- [ tykiTrtfędzynarodowej, nawiązując przymierza z państwami \ ościennymi, a nawet organizacjami plemiennymi. W tej dziedzinie większe możliwości przypadły w udziale państwu Kazimierza i ono też, mimo późniejszego startu, osiągnęło ostateczne zwycięstwo. „Języczkiem u wagi” okazało się^-stanowisko Rusi kijowskiej; układ Kazimierza z Jarosławem, wywołany istniejącym już konfliktem rasko-mazo-wieckim, miał się stać wydarzeniem o znaczeniu rozstrzygającym dla wyniku wojny. Pośrednio oddziałał on też na sprawę przyszłych grapie odbudowanej monarchii. Można* • się domyślać, że zasięg jej pod władzą Miecława nie mógłby < objąć Śląska, a może i Pomorza. Z chwilą zawarcia układu \ 2 Rusią państwo Kazimierza uzyskało lepsze od przeciw- j-nika możliwości rozwojowe i trzeba przyznać, że wykorzy- / stało je w pełni. ■    '    -i

Ta okoliczność wydaje się decydować o historycznej oce-j nie obu walczących organizacji terytorialnych ówczesnej Polski. Przed rokiem 1042 państwo Miecława odgrywały rolę na wskroś pozytywną dla rozwoju polskiej państwo- } • wości. W latach rozpadu stało się ono głównym czynnikiem , konserwującym rodzimą postać władzy feudalnej i pierw- r szym ośrodkiem ponownej konsolidacji terytorialnej ziem I polskich. Jeszcze w początkach wojny domowej z lat 1041—-47 przeciwstawiało ono podległemu Niemcom państwu • Kazimierza własną niezależność polityczną. Już wówczas jednak jego zawikłanie, choć nie z własnej inicjatywy, w długotrwałą wojnę z Rusią podcinało praktycznie możli- \\' wości jego rozwoju. Od układu z 1042 r., a zwłaszcza od i chwili załamania militarnej akcji Miecława w początku i rpku 1043, przyszłość zjednoczonej Polski mogła bazować l już tylko na państwie Kazimierza. Uzależnienie losów pań- \ stwa Miecława od Czech i Pomorza w końcowym okresie | jego istnienia było wyraźną ilustracją załamania jego ogol-

205