p 8

jednostki lub w stanie choroby, czy innych przypadkach losowych. Z różnych powodów potrzeba ta staje się czasem „sposobem na życie”, stosowanym wtedy, gdy nie jest ona rzeczywiście użyteczna.

W grupie potrzeb przynależności i miłości lypowij jest potrzeba stowarzyszania się,

▲ Potrzeba stowarzyszania się

Nazywana jest inaczej potrzebą afiliacji. Tendencje tej potrzeby; kierują się ku nawiązywaniu kontaktów, współpracy, zdobywania uczuć. Typowymi uczuciami są — wiara, dobra wola, zaufanie do ludzi, wczuwanie się w drugiego człowieka, sympatia.

Do charakterystycznych zachowań można między innymi zaliczyć; chętne spotykanie się z ludźmi, zawieranie nowych znajomości, rozumienie punktu widzenia innych, robienie innym przyjemności, stawanie blisko, podawanie ręki, chodzenie pod rękę, manifestowanie ufności, zwierzanie się, kochanie się w kimś, naśladowanie innych, pisanie listów, łagodzenie sprzeczności, należenie do klubów, wczesne zawierani] małżeństw oraz wiele innych. Pierwszą sygnalną reakcją powodowani przez tą potrzebę jest uśmiech.

Potrzeba stowarzyszania się skierowana do wewnątrz wyraża się w zgodzie z samym sobą, tolerancją wobec siebie, łagodzeniem swoicł wewnętrznych konfliktów.

U dzieci i młodzieży, zwłaszcza dorastającej, rozwój tej potrzeb może przybrać niepożądany obrót. Na przykład w postaci przynależno ści do band lub gangów, a ostatnio w postaci przynależności do, córa bardziej rozpowszechniających się, sekt religijnych.

Przykładowymi dla grupy potrzeb prestiżu i uznania są potrzeb uzewnętrzniania swojej osobowości i wyczynu.

a Potrzeba uzewnętrzniania swojej osobowości

Inaczej mówiąc jest to potrzeba ekshibicjonistyczna. Dominuje i tendencja do wywołania wrażenia na otoczeniu, bycia widzianym i słj szanym, wprawiania w zdumienie, wabienia.

Charakterystycznym uczuciem jest próżność i pewność siebie, czi sami wybujała. Zachowania wywołane przez tą potrzebę to najczęści zgrywanie się, noszenie niezwykłych strojów, pozowanie, chodzenie na go, opowiadanie dowcipów, manieryzmy w mówieniu i gestykulac przyciągające uwagę innych, chętne występowanie publicznie, robieni z siebie klowna, pozowanie na kogoś tajemniczego i wyjąlkowegt pisanie o sobie, na przykład w formie autobiografii.

Podobnie jak w świecie zwierząt zachowania ekshibicjonistyczi mają na celu komunikowanie się. Stanowią rodzaj swoistej autoprezet uicji, mówiącej, oto jaki jestem i jakie mam zamiary. Sposób ubierania się, malowania u kobiet i inne cechy wyglądu zewnętrznego, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, wyraźnie wskazują czy mamy do czynienia / osobą agresywną czy łagodną, czy dąży ona ku ludziom, czy też chce jakby ukryć się za swoim strojem i wyglądem. Uzewnętrznianie się jest czasem formą autoprezentacji seksualnej, niekiedy swoim wyglądem jakaś osoba daje do zrozumienia — „pożądam cię”, „mam coś do /aoferowania”. Czasami powodem zachowań ekshibicjonistycznych jest nadmiernie wybujała miłość własna, tak zwany narcyzm.

a Potrzeba wyczynu

Zasadniczą tendencją jest chęć robienia czegoś najlepiej, jak to tylko możliwe. Potrzeba ta może sprzęgać się z każdą inną potrzebą.

Charakterystyczne uczucia to ambicja, zamiłowanie do czegoś, zapał. Potrzeba wyczynu wyraża się w następujących zachowaniach: podejmowaniu długotrwałych, intensywnych wysiłków, pracy dla wielkiego i odległego celu, determinacji do zwycięstwa, staraniu, by wszytko robić dobrze, czerpaniu zachęty do działania ze współzawodnictwa, przezwyciężaniu znudzenia i zmęczenia.

Potrzeba wyczynu skierowana do wewnątrz przybiera formę sprawdzania się”. Jest to rywalizacja z samym sobą. Przykładem moną być wyczyny alpinistyczne.

W grupie potrzeb samorealizacji można ulokować wyłonioną przez Murray’a potrzebę twórczości. Niestety autor len definiuje i opisuje ją w sposób niejasny i ogólnikowy. Kierowanie się przez daną osobę potrzebą samorealizacji można utożsamiać ze znanym z psycho-

■    logii humanistycznej wzrostem człowieka jako osoby, co oznacza zaró-I Wno realizację zamierzeń życiowych, jak również wzrost możliwości

■    danej osoby we wszystkich możliwych kierunkach. Można lulaj uwzglę-i dnie wzrost jako ucznia czy pracownika, ale również wzrost jako czło-i wieka, czyli rozwój systemu wartości, rozwój duchowości, rozwój umie-; jo< ności życia z ludźmi.

K. Obuchowski sądzi, że wzrost osoby, czyli dojrzałe formy za-S t liowania się, są wyznaczane przez potrzebę sensu życia. Definiuje tę |j. potrzebę jako — „taką właściwość człowieka, która powoduje, że bez | jiflIstnienia w jego działalności życiowej takich wartości, które są lub Mnogą zostać uznane przez niego za nadające sens życiu, nie może on Bhruwidłowo funkcjonować, co oznacza w praktyce, że jego działalność cynowa jest za słaba w stosunku do możliwości, nie ukierunkowana | oceniana przez niego negatywnie” (1983, str. 210).

Jako odrębną i służącą innym potrzebom wymienił Maslow po-PJ#»cbę poznawczą.

137