stolarstwo3

na mnićj lub więcćj grubo trociny, podług grubości piły i wielkości zębów. Przy ciągnięciu piły nazad, zęby nic znajdują oporu i nic chwytają drzewa. Wielkość zębów piły zależy od wielu okoliczności. Im miększe jest drzewo, tern większych zębów użyć można. Przestrzeń między zębami powinna być dość wielka, dla pomieszczenia trocin, dopóki one nie wypadną z piły po wyjściu zębów z drzewa. Z tego wypada także, że wysokość zębów większą być musi od wysokości, jaką piła przez jedno posunięcie urżnąć zdoła; gdyż inaczej zatkanieby nastąpiło, bo trociny luźne mają"około siedm razy większą objętość od drzewa, z którego powstały. Czy piła tym warunkom odpowiada, poznać można po trocinach, jakie wydaje. Muszą one być nic zbite, i same z piły

Kig. 23.

spadać; gdy są ściśnięte i przylepiają się do piły, wtedy albo ciśnienie na piłę wywarte jest zawiclkic, albo zęby są zamałe, lub też przedziały" pomiędzy zębami nie mogą pomieścić trocin utworzonych.

Ażeby miejsce na trociny powiększyć, zęby robią się często w pewnej odległości t> od siebie (fig" 24), lub też zagłębia się wy-ciocie pomiędzy niemi w kształcie luku 0, przedstawionym na fig. 25. Tym ostatnim sposobem tworzą się tak nazwane wilcze zęby (u.woljszdliue), które u wszystkich większych pi t angielskich znaleźć można.

U większych pił, poruszanych ręką ludzką lub inną jakąkolwiek siłą, które na obie strony rżnąć mają, najczęściej używane są zęby kształtu fig. 26, gdzie a i c są odwrotne po parze wycięte zęby, b zaś przedziały pomiędzy niemi.

O rozwarcia zębów piły. — Dla ułatwienia ruchu piły w drzewie, czystości i równości przerżniętych powierzchni, służy tak zwane rozwarcie zębów piły czyli szrenkowanie (n. schraukany, V. schraułem, v. ausselzen der zdhne, fr. coułounter, chantonrner, donner la voie), które na tern zależy, że w rzędzie zębów, naprzo-mian jeden na jedną, drugi na drugą stronę się przegina. Do rozwierania zębów używa się stosownego żelazka, które fig. 27 przedstawia (n. schraukcum ,h\ Jer a contouruer), ze stali hartownej, opatrzonego rękojeścią, którego część plaska, meta-^Flo- ²⁷• Iowa, 1 do 1 '/■> linii gruba, ma na swym brzegu wycię-

Pcia, odpowiadające różnym grubościom blatu piły, na 3 do 4 linij głębokie. Żelazkiem tern chwyta się jeden ząb po drugim w odpowiednie wycięcie, i przegina się cokolwiek na bok, wedle potrzeby. Gdy rozwarcie piły nierówno lab zawiclkie przypadkiem wypadnie, można je poprawić, sklepawszy poprzednio /'H \ piłę, zaśrubowaną pomiędzy dwie żelazne szyny, Dro-j bne piły mniej powinny być rozwierane od wielkich, — gdyż do mniejszych robót przeznaczone, wężej rżnąć - powinny. Wcale nic rozwierają się piły z bardzo grubym blatem, który za to musi być przy zębach zna-j cznic grubszy niż u grzbietu, aby rżnięcie ułatwić. \/lJy Przy należytem rozwieraniu, zachowywać potrzeba właściwe nachylenie zębów, różne dla rozmaitych gatunków drzewa, do czego służą stosowne narzędzia bardzo złożonej budowy, których opisywać tu niewarto, bo nie są dotąd praktyczne. Najpraktyczniejsze można znaleźć w dziele liolzapfera o narzędziach (Holzapfel „Werzeuglelirc,” 1 Tli. Weimar. Voigt).

O ostrzeniu pil (n. schdrfen, fr. affutaye).— Przy nowych albo przez użycie stępionych piłach, wyostrzenie ich powinno poprzedzić rozwarcie zębów. Przy ostrzeniu, blat piły, zębami do góry, umacnia 'się jakimkolwiek sposobem w stosownych kleszczach (n.Jeilklabe), zęby jego równają się średnim płaskim pilnikiem, a potem pilnikiem trójkątnym zagłębiają się, aby im znów ostre zakończenie nadać. Głównie uważać należy, aby wszystkie zęby miały jednakową wysokość i zagłębienie, co zależy od wprawnej