stolarstwo5

76

2.    Wałek albo walczyk (n. rundstab, fr. boudin, baguette), lig. 54 b, fig. 55 b.

3.    Półwałek, półwalczyk (n. vierielstab, umlst, fr. quart de rond), fig. 55 e, fig. 56.

4.    Żłobek (n. Iwhlkelde, anlauf, fr. tjorge, nacdle, cavet), kształt odwrotny wałkowi.

5.    Półżłobek (n. vierlelhohlkehle, fr. conge), fig. 57 i 58.

6.    Żłobek zgnieciony, wklęsek albo cyga (n.auskehlung v. cin-ziehung, fr. scotie), fig. 59 i 60.

Wykreślenie ich wskazują figury. Wklęsek na fig. 59 wykreśla sig z dwóch punktów, stawiając nóżkę cyrkla, jako w środku, w punkcie 1, a następnie w punkcie 2; wklęsek zaś na fig. 60 składa się z trzech łuków, zakreślonych z punktów 1, 2 i«?, których położenie względem siebie może być rozmaite, i zależy od kształtu, jaki krojowi temu nadać chcemy, aby był piękny i odpowiedni do innych krojów w związku z nim będących.

7.    Gruszec (n. verkehrter karnies, sturzrinne, fr. talon rcnver-«<J), fig. 61.

8.    Piętka (n. karnies, fr. talon), fig. 62 i 63.

Piętka i gruszce nazywane są pospolicie kamesami (n. karnies, fr. doucine v. bonoement), i wykreślają się odręcznie podług figury 62 (doucine a tarabiseol), lub też cyrklem z dwóch punktów 1 i 2, podług fig. 61 i 63.

U wielkich gzemsów wyrabia się każdy członek osobno, i po-tćm wszystkie z sobą się łączą; przy małych zaś krajnikach wyrabiają się członki po kilka razem. Potrzebne więc są heble kraj-

nikowe do wyra-^Fls- G4-    biania każdego

z tych członków pojedynczo, i w rozmaitćm ich między sobą połączeniu: dlatego tćż stolarz musi sobie przy kaźdćj prawie robocie tego rodzaju nowy hebel i żelazo do niego przygotować, któreby odpowiadały wielkości i kształtowi gzemsowania.

Nie będąc w stanic wyliczyć nawet wszystkich hebli tego rodzaju, których ilość może być nieograniczoną, opiszemy tu tylko ważniejsze z nich, jako najczęściej będące w użyciu, a mianowicie: hebel karnesowy, wałkowicc i żłobkowiec.

3. Hebel komesowy czyli karnes (n. (jesimshobel, karnieshobel), przedstawia fig. Od w widoku perspektywicznym, a fig. 05 jego

Fig. 66. Fig. 68. Fig. 65 Fig. 67.

_a a M ; TT.		r ~
M ®
| f J) €		2 L "A B

w środku.

żelazo, które z powodu, że jest u dołu szersze od dziury klinowej hebla, musi być w oprawę z pod spodu wsadzane.

4. Walkowiec (n. stab-bobel, fr. robot mouchetle), a raczćj półwałkowicc, przedstawia z przodu fig. 00, a żelazo wałkowca fig. 07. Oprawa tego hebla jest u dołu i u góry grubsza niż W gómćj grubszej części znajduje się dziura, w której żelazo umacnia się jak zwykle za pomocą klina. Żelazo to jest z prawej strony hebla zupełnie otwarte, i leży w ukośnej szparze w oprawie zrobionćj. Kształt podeszwy hebla odpowiada krzywi-znie ostrza żelaza; prócz tego ma ona z lewej strony wyskakującą listewkę czyli osadę, która przy prowadzeniu hebla wzdłuż brzegu drzewa się posuwa.

Fig. 68 przedstawia hebel zupełnie tak jak poprzedni zbudowany, służący do wyrabiania walczyka w połączeniu ze żłobkiem.

5. Żlobkowiec (n. hohlkehUiobel), ma oprawę zupełnie taką samą jak walkowiec, i tern się tylko od niego różni, że krzywizna żelaza i podeszwy jest wypukłą, i że u podeszwy' nie ma wyskakującej osady.

W ogóle żłobkowce powinny odpowiadać walkowcom, i zwykle się parami znajdują, odpowiednićj wielkości i kształtu, w różnej wielkości, z '/« do 2'/-. cala szerokićm żelazem.

Zwykle żelaza do hebli tego rodzaju nie są hartowane, lub bardzo słabo, aby się pilnikiem łatwićj wypiłować i naostrzyć dały. Lepsze jednak pod względem trwałości i ostrości są takie żelaza, które po wypiłowaniu są zahartowane, żółto napuszczone, a potem ręcznym kamieniem szlifierskim naostrzone.

Do wyrabiania listew z członkami gzemsowemi, czyli listew krajnikowych, zamiast hebli osobnych, w nowszych czasach zastosowano z korzyścią użycie żelaza Jormotoego (n. zieheisen), za pomocą którego można im łatwićj i prędzśj kształt żądany nadawać.

W najprostszym kształcie, przyrząd do tego służący składa się z płatki stalowej hartowanej, około '/o cala grubćj, do 10 cali długiej i do 3 cali szerokićj, która na swych brzegach ma wycię-