stolarstwo4

104

C. Okna i okiennice.

Wielkość okien nic jest niczem ograniczona: może być jak najrozmaitszą, i zależy tylko od rodzaju budowli. Odpowiednio do szerokości swej, okna, mogą być o jednem, o dwóch i o większej liczbie skrzydeł. Dobre okna muszą być szczelne we wszystkich częściach; nic powinny mieć ram nadto szerokich, aby wiele światła nie zabierały; powinny się łatwo otwierać i zamykać, dla zrobienia w razie potrzeby przewiewu powietrza w górnych lub dolnych częściach pokoju, a w końcu powinny mieć piękny i stosowny podział szpros.

Dla zrobienia szczelnych okien, mogących być otwieranemi, koniecznie potrzebnem jest osadzenie ich w futrynie felcem opa-r trzonej, jak to przy drzwiach miało miejsce. Futryny okienne, tak jak i drzwiowe, robią się u naś dwojako: albo zbijane na czopy z bali, z uszami czyli wąsami do wmurowania w mur; albo też blejtramowe, z.desek, na rogach za pomocą zazębiania łączone, które się później w murze osadzają, zupełnie w ten sposób jak blejtramy drzwiowe, lub też za pomocą tak nazwanych bankeizów czyli długich na 8 cali około nasiekanych gwoździ, z plaskiem pionowem przedłużeniem, które się obok futryny w mur zabijają, i od strony wewnętrznej do niej śrubami żelaznemi przytwierdzają.

Okna dwuskrzydłowe mogą być albo ze slupem pionowym W Środku czyli toę<jarcm (n. anjgekendei• pjosten), do którego się skrzydła przymykają, lub też bez tegoż. Lepsze są okna bez słupa środkowego, gdyż on wiele światła zabiera; tylko okna wie-loskrzydłowe w każdym razie węgarami przedzielone być muszą.

Szprosy tak osadzone być powinny, aby szyby były większe na wysokość niż na szerokość, podłużne bowiem szyby brzydko wyglądają.

Materyał na okna wybierać potrzeba jak najtrwalszy, gdyż wystawiony jest na zmienny wpływ powietrza i prędkiem zniszczeniem zagrożony. Najlepsze drzewo do tego jest dębowe lub smolne sosnowe.

Grubość drzewa na ramy skrzydeł (n. jiugelrahmen, fr. chassis) zależy od wielkości okna. Przy zwyczajnych, do 4 stóp szerokich oknach, wynosi ta grubość do 2 cali, przy oknach zaś większych 2^l/_a do 3 cali. Szerokość ram najwyżej być powinna równą ich grubości.

W naszym klimacie, dla zabezpieczenia mieszkań od zimna, konieczne są tak zwane okna dubeltowe (fr, doubles croisees), a mianowicie w pokojach mieszkalnych. Okna te mają ramy dubeltowe , osadzone w futrynie w ten sposób, że przedzielone są stałą warstwą powietrza, które ciepło w pokoju utrzymuje, jako najgorszy przewodnik ciepła. Zwykle okna dubeltowe w zwyczajnych uszastych futrynach osadzone, dla łatwiejszćj roboty futryny, są tak zrobione, że ramy wewnętrzne czyli zimowe otwierają się na wewnątrz pokoju; zewnętrzne zaś czyli letnie, na zewnątrz. Urządzenie to jednak często nie da się zastosować, a mianowicie wtedy, gdy ozdoby architektoniczne, któremU okno jest otoczone, a mianowicie kolumny lub gzemsy, nie pozwalają na otworzenie okna na zewnątrz. * W takim razie używa się futryn lub blejtra-mów w ten sposób zrobionych, że obie ramy, tojest letnia i zimowa, otwierane są na wewnątrz pokoju.

Fig. 178 przedstawia okno w ten sposób urządzone, w '/sn części naturalnćj wielkości; fig. 179 pokazuje na większą skalę przecięcie poziome części bocznej futryny; fig. 18f przecięcie pionowe futryny i obu ram; fig. 180 nareszcie przedstawia przecięcie poziome przez listwę przymykową ramy letniej.

Na figurach tych a oznacza górną sztukę futryny (fr. dormans); a\ dolną jój sztukę ze żłobkiem ochraniającyni^łod zaciekania wody w szparę między futryną i murem (fr. piece d'appui)\ a”, sztuka boczna futryny (fr. montant dormant)\ e._; górna część ramy skrzydła górnego (fr. traverse supórieure du chassis mobile); d, dolna część tćjże ramy, z tak nazwanym spływem (n. xeassernase)\ e, sztuka poprzeczna osadzona na czopy w futrynie (n. querstuck, fr. im-poste); /, górna część ramy skrzydła dolnego; g, dolna część tćjże ramy, także ze spływem (n. wasserschenkel). Spływy te, u zwyczajnych okien pospolicie u nas zaniedbywane, koniecznie jednak są potrzebne, bowiem zabezpieczają okna od zaciekania wody pomiędzy ich felce. bb, są części boczne futryny, opatrzone felcem w kształcie piętki wyrobionym, dla osadzenia w nim ramy zimowej ; i, część górna ramy zimowej; część dolna tejże ramy, już bez spływu,, który tu nie jest potrzebny; m, sztuka poprzeczna futryny; «, górna część skrzydła dolnego ramy zimowćj; o, dolna ■część tejże ramy; *, boczna część tćjże ramy; n i t listwy zakrywające szpary między murem i futryną, które tynkiem zastąpić można; A i k nareszcie, są szprosy (n. sprosse, fr. petits bois), pierwsza ramy letnićj, druga ramy zimowej. Sztuka poprzeczna e, a częściej jeszcze sztuka w, przy mniejszych szczególnie oknach, zwykle się opuszcza, i wtedy ramy letnie i zimowe robią się każde o dwóch tylko skrzydłach zamiast o czterech, lub tćż składają się ze czterech skrzydeł wprost na felc, bez sztuki poprzecznej. Niekiedy też ramy zimowe osadzają się w całości, tworząc jedno tylko skrzydło.

Fig. 182 przedstawia okno sześcio-skrzydłowe, przedzielone pionowani węgarami b i «, z których słupy e muszą być cieńsze ■    “    ’    * 13*