Str 114

Dla przelewu zatopionego obliczamy oddzielnie wydatek z obu części Wydatek części górnej wyraża się wzorem identycznym jak dla przelewu nie-zatopionego; natomiast wydatek części dolnej - według wzoru dla otworu zatopionego o powierzchni ba i różnicy poziomów H (rys. 7.10). Dla przelewu prostokątnego

Q = PjbH\JlgH + p₂ba\/2gH•

W przypadku przelewów o kształcie wycięcia innym niż prostokątny, obliczając natężenie przepływu należy podstawić pod całką we wzorze na wypływ z dużego otworu, zmienną szerokość przelewu b w funkcji zagłębienia z.

Wartości współczynników p zależą głównie od kształtu i materiału przelewu, dławienia bocznego i od usytuowania przelewu. Dla przelewów niezato-pionych o kształtach praktycznych p = 0,83, a dla części zatopionych i przelewów o ostrej krawędzi p = 0,67. Wielkości te podano orientacyjnie.

Przelewy o szerokiej koronie

Poziomą koronę przelewu można traktować jako szeroką, jeżeli jej długość (wymiar w kierunku przepływu) jest co najmniej równa dwu-trzykrotnej wysokości wzniesienia górnej wody nad koroną (rys. 7.11)

L = (2+3) H.

Nad koroną takiego przelewu strugi układają się równolegle i może się wytworzyć ruch niemal jednostajny. Polega to za sobą zmianę kryterium zatopienia.

Jeżeli przepływ nad koroną przelewu nie jest hamowany przez poziom wody dolnej, nad koroną powstaje ruch krytyczny. Jak zostało wykazane w rozdz. 6.3, jest to bowiem ruch wymagający najmniejszego spiętrzenia wody górnej. Jednocześnie wyjaśniono, że prędkość w ruchu krytycznym równa jest prędkości przenoszenia zaburzeń w cieku, czyli w ruchu krytycz-

114