Top 10

180 IV. Wschfet

glutowa*⁹, są spuścizną rosyjskich procesów prywatyzacyjnych, które wytworzyły bardzo słabe formy własności: „właściciel, który nu bardzo słabą legitymacji; swej własności, oraz funkcjonariusz państwowy o mentalności rcnticra są skazani na układ, w którym prawo zwyczajowe (ros. poniatija) stoi ponad prawem formalnym".

346

171

łl.LI U.

2004    2005

wykres I.

oniium suinif u uswir, » .Taił', iJ.M.rtOfc

Ochrona własności prywatnej, która jest jednym z filarów nowoczesnej gospodarki rynkowej i państwa prawa, a zarazem podstawową wartością z dziedziny praw człowieka - to zagubiony wymiar rosyjskiej państwowości. Systemowe przyczyny przestępstw przeciwko własności, podobnie jak przyczyny korupcji, są niezmienne od lat. Skuteczne Ich wyeliminowanie wymagałoby w pierwszym rzędzie gruntownych reform finansowania struktur siłowych. Podejmowane dotychczas próby spełzły na niczym, grożą bowiem najwyraźniej ponowną dezintegracją siłowych instytucji państwa.

7. Pozabudżetowe finansowanie państwowych struktur siłowych

Mimo poprawy finansowania państwowe resorty siłowe nie zaprzestały świadczenia komercyjnych usług w zakresie bezpieczeństwa. Podjęto też próby zinstytucjonalizowania takich usług, Na mocy rozporządzenia RM nr 66 z 11 lutego 2005 „Kwestie

“ S, Pktiegudow: Bm/imi i KunAt#(jti ojolwmwiri tinticia. „NmmWsimipi Guicu" 2006, 10 nurca (vnirxdlbcr.il.ru; pobrano: 13.03.2006).

I

reformowania oclirony pozaresortowej przy organach spraw wewnętrznych FR"⁴' premier powołał państwowe przedsiębiorstwo unitarne „Ochrona". Przedsiębiorstwo. któie ma status osoby prawnej (jego założycielami są rząd i MSW FR). ma prawo do tworzenia sieci filii na całym terytorium FR. Według oficjalnych danych z lipca 2006 zawarło już kontrakty na ochronę 463 tys. obiektów i 1 min 570 tys. mieszkań prywatnych⁴⁴.

Ministerstwo Obrony włączyło się do aktywnej działalności ekonomicznej za pośrednictwem wspomnianegojuż Rosoboroncksportu; zmonopolizowało także system wewnętrznych zamówień obronnych dla całego sektora siłowego FR, finansowanych w dużej mierze ze środków pozabudżetowych (w 2002 według danych rosyjskiej tzby Obrachunkowej - w 80%)⁴¹. Potencjał biznesowy resortu obrony poszerzają podlegające mu instytuty badawczo-rozwojowe, pracujące na zasadach komercyjnych zarówno na rzecz armii, jak i sektora cywilnego (obecnie np. obsługują projekt Gazociągu Północnego w zakresie badania dna Morza Bałtyckiego, ckspeuyz ekologicznych itp.). Potencjał ten wzrósł także rłzięki przywróceniu (rozporządzenie rządu z 12 listopada 2003) możliwości handlu wycofywanym mieniem wojskowym, wcześniej zakazanego dekretem Jefcyna z 1997 ze względu na liczne nadużycia kadry generalskiej w tej sferze.

O przejściu FSB do tego rodzaju działalności biznesowej świadczy natomiast jawna reklama działalności jej przedsiębiorstw. Niekiedy przybiera ona postać zbyt agresywną, co budzi krytykę zc strony potencjalnych klientów. Głośny sprzeciw małego biznesu wzbudziło na przykład w 2005 rozporządzenie Federalnej Służby Podatkowej nakazujące wszystkim podmiotom gospodarczym zamontowanie w kasach fiskalnych urządzenia zabezpieczającego taśmę kontrolną. Monopolistą w zakresie jego produkqi jest [lodlcgle FSB przedsiębiorstwo Atlas. Według gazety „Kommicrsant" operacja ta przyniosła FSB dochód rzędu 1 młd USD⁴⁴. Lista przedsiębiorstw FSB nie jest dostępna dla obserwatorów. Można się jednak domyślać, że wraz zc strukturami służba ta przejęła także informatyczno• telekoinunikacyjnc aktywa FAPSI (zob. schemat 1). O różnorodności oferty FSB świadczy natomiast reklamowany w Internecie „Instytut Projektowy FSB", biuro projektów architektonicznych (http://www.fguppi.ru).

Stąd wniosek, że państwowe struktury siłowe nauczyły się zarabiać na siebie; stały się samodzielnymi podmiotami ekonomicznymi. Prowadzi to nie tylko do deformacji funkcji aparatu przymusu⁴*, ale i perturbacji na rynku, czego przejawem

" Jego tekst ict» „Rossljsiutji Gozicta" 2005. 17 lutego.

*• Dane * wywiadu i gen. milkjl Sawiczewmi, opublikowanego w puxóc resorowej „Siali I niica” 2000. 7 lipo (wwwrnvd.ru.press.tmctview/4244).

” Anulitńrrsfcy diWad po ircprowni /Uanunrmctyi gau/Jantnitmogo ołuroawfo zakazu - httpc// wwwach.gov.ru/teillcrins/20OJ; pobrana styacń 2007.

■' Zob. np, A. Siwklu, Mofyj Haiti weselał profńr FSB. „Oielowaji gaiieta Utznies* 2005. 11 UpC* RAO FSB (ht>p.//www.kommlcr»aM.ru, pobrano. ł tycień 2007).

" W 2004 głośna była »prawa Ailrianj Etkla. uczestnika misji .Lekarzy bez Granic", porwanego w Dagestanie w 20021 im oinieoego w 2004. Zi uwolnienie go rz*d llciindii zapiać il 1.2 enln USt> (•ki rachunek wystawiła orgamzic-.« Weterani Wywiadu Zagranicznego Walemiru Wtebczkl. Tymczasem w grudniu 2004 dyrektcc FSB Nikołaj Pairuszew w dorocznym sprawozdaniu i działalności swej służby wspomniał o uwolnieniu 20 osób i niewoli czeczeńskie), wymieniaj*: m in. Erkla. Skłania to obserwatorów do spekulacji, ie organizacja weteranów byli tylko pa średnikiem w „odpłatne)' operacji FSB.