0318

VI. 10.

KAZIMIERZ I (ż. EUFROZYNA).

301

raciborski są synowcami Łokietka, to ojcowie ich Mieszko I, Kazimierz II i Przemysł muszą być uważani za jego braci (ciotecznych), ów zaś stosunek braterstwa da się wytłomaczyć tylko tem jednem przypuszczeniem, że matka Łokietka (Eufrozyna) była siostrą ich ojca Włodzisława opolskiego, a zatem córką Kazimierza I raciborsko-opolskiego. Trzeba tu dodać jeszcze uwagę, że imię Eufrozyny nie pojawia się tu w rodzie tych książąt po raz pierwszy dopiero; już bowiem jedna z córek Mieszka I raciborsko-opolskiego, a siostra Kazimierza I, nazywała się także Eufrozyna ¹).

W związku z ustalonymi w ten sposób stosunkami pokrewieństwa stoi też dokument z roku 13-12 ²), wystawiony przez Mieszka, biskupa weszprymskiego, w którym wystawca nazywa Elżbietę, córkę Łokietka a żonę Karola Roberta (VIII. 4.) carissima domina et soror nostra. Ów Mieszko, naprzód rycerz zakonu Johannilów, później przeor jego w Węgrzech, wreszcie, jak widzieliśmy, biskup weszprymski, był to syn Kazimierza II bytomskiego, brat wspomnianego powyżej Ziemowita bytomskiego³). Jeżeli Łokietek był ciotecznym bratem Kazimierza II, to córka Łokietka mogła trafnie być nazwaną siostrą Kazimierzowego syna, Mieszka.

Powyższe fakta stwierdzają ponad wszelką wątpliwość hypotezę Grotefenda, iż Eufrozyna była córką Kazimierza I opolsko - raciborskiego , a zarazem tłomaczą, dlaczego w bulli z r. 1338 Włodzisław kozielski mógł być nazwany consangidneus propingmis Łokietka; był on tak samo jego synowcem, jak Włodzisław oświęcimski, Ziemowit bytomski i Leszko raciborski⁴).

Końcowa granica daty zaślubin Kazimierza I kujawskiego z Eufrozyną wynika z daty urodzin pierwszego ich syna Włodzisława Łokietka, który przyszedł na świat między 3 marca 1260 r. a 19 stycznia 1261 r. (VII. 4.), zaczem małżeństwo to istnieć już musiało w r. 1259 lub co najpóźniej w początkach r. 1260. Cofając się tylko o dwa lub niecałe trzy lata wstecz, natrafiamy na datę 3 maja 1257 r., pod którą poświadczoną mamy podróż Kazimierza kujawskiego do Włodzisława opolskiego, brata Eufrozyny ^{5 6}). Pobyt Kazimierza w tym czasie na Śląsku, jedyny, jaki od czasu jego pobytu w Wrocławiu na ślubie z poprzednią żoną Konstancyą, mamy w źródłach poświadczony, najsnadniej wprowadzić w związek z faktem poślubienia Eufrozyny, zwłaszcza że, o ile źródła wnioskować pozwalają, inna racyonalna przyczyna jego podróży na Śląsk nie dałaby się wynaleść. Było to wprawdzie w bardzo krótki czas (nawet niespełna w rok) po śmierci Kon-stancyi; wszakże tego rodzaju rychłe małżeństwa po rozwiązaniu poprzednich nie należały w owych czasach do wyjątków. Czas około połowy r. 1257 będzie tedy najprawdopodobniejszą datą zaślubin; przyczem ów pospiech w zawarciu ponownych ślubów będzie zarazem najlepszem tłomaczeniem , dlaczego Kazimierz na krótko przedtem (w maju) i na krótko potem (w wrześniu i listopadzie) r. 1257 tak bardzo okazał się gorliwym w fundacyach pobożnych dla dobra i zbawienia duszy Konstancyi^B).

Ze Eufrozyna po śmierci Kazimierza poślubiła Mszczuja II pomorskiego, którego żoną poświadczona jest już w kilku dokumentach z r. 1275 ⁷), wykazał ponad wszelką wątpliwość Ulanowski⁸). Now^Te to małżeństwo, które przyszło do skutku w każdym razie dopiero po 14 grudnia 1267 r. (data śmierci Kazimierza) zawarła Eufrozyna w' stosunkowo dość już późnym wieku, przyszła bowiem na świat nie później, jak r. 1229 lub 1230 (data śmierci jej ojca): nie może ono jednak budzić jakichkolwiek wątpliwości, gdyż i Mszczuj

1

Co do omówionych fu stosunków genealogicznych w rodzie książąt opolsko-raciborskich. por. Grotefend, Stamm-tafeln, V. nr. 4.    7. 9. 10. 12. 14. 15. 19. 25; VII.    nr. 1. — 2)    Fejer, Cod. dipl. Hung. VIII. D. 537. —    3) Grotefend, Stamm-

2

tafeln , V. nr. IG; Pór,    A Piasztok es a Magyar    Anjouk kozótti rokonsak. Szazadok 1892. 232. — I)    Nadmieniam dodatkowo,

3

ze omówionych powyżej stosunków pokrewieństwa nie możnaby ttomaczyć w inny sposób, a mianowicie przez to. że Włodzisław opolski (brat Eufrozyny) żonaty był z Eufemią, córką Włodzisława Odonica (V. 5.). Związek ten z linią Piastów wielkopolskich był stosunkowo za odległy, aby mógł usprawiedliwić tytuły pokrewieństwa kujawskiego Łokietka z książętami opolsko - raciborskimi. jak je powyżej poznaliśmy; nadto, gdyby on służył za podstawę do ustalenia stopni pokrewieństwa, naówczas nie Włodzi

4

sław oświęciwski . Ziemowit bytomski i Leszko raciborski, ale ich ojcowie: Mieszko I cieszyński, Kazimierz II bytomski i Prze

5

mysł raciborski byliby już synowcami Łokietka.— ») Kod. dypł. Małop. I. nr. 48.— 6) Grotefend, Stammtafeln, 36 wprowadza ową podróż Kazimierza do Opola również w związek z sprawą poślubienia Eufrozyny. Ulanowski. Stud. kryt. z XIlł

6

w. Rozpr. Akad.    Umiej.    Wydz. hist.-filoz. XX. 69    odnosi ślub    do r. 1258 lub 1259. — <) Perlbach,    Pommerell. Ukdbuch nr.

7

273—276. — 8)    Studya    krytyczne z w. XIII. 83.    Zdanie jego    przyjęli Semkowicz w Kwart. Hist. I.    99; Małecki, Stud. he-

8

r;t!d. I. 260 iw. 2.