0258

V. 9. 10.

EUFEMIA; PKZEMYSŁ II.

243

tego przynajmniej roku dożyć musiała; zważyć jednak należy, że zapiska o śmierci Jadwigi kończy pierwsza część tychże Bpominków, zawierającą wyliczenie ksień, a zapiska o śmierci Olki rozpoczyna drugą ich część, w której są zanotowane inne wypadki bliżej obchodzące klasztor, a pośród tych wypadków jest cały szereg z w. XIII, a więc z czasów przed rokiem 1318. Gdy nadto zważymy, że i sama data roczna jej śmierci jest tu oczywiście zmyloną, będziemy musieli dać pierwszeństwo dacie przekazanej w nagrobku (1298), tern bar dziej, że omyłka 1218 da się równie dobrze odnieść do rzeczywistej daty 1298 (MCOXVIII, MGGX(',V11I) jak mogłaby być odniesioną do 1318 < MGGX VITl. MGCCXV1II)¹).

Nie ma natomiast powodu podawać w wątpliwość daty dziennej jej śmierci, jak ją przekazały Spoin. Klar. wrocł.: 5 września.

io. Przemysł II.

Poświadczony jako syn Przemyśla I w Rocz. Wielk.²), Kron. Wielk.³) i innych rocznikach i kronikach , jak nie mniej w kilku przez siebie wystawionych dyplomatach, -w których Przemyśla I wyraźnie ojcem swoim nazywa ⁴). W dyplomacie z r. 1267 ^{5 6}) Bolesław Pobożny mieni go swoim filiolus, co w terminologii ówczesnej znaczy rzeczywiście synowca¹)). Że właściwą formą jego imienia jest Przemysł, a nie Przemysław, okazaliśmy poprzednio (F 1.). Nadane mu w Rocz. Kolbac.^{7 8}) imię Piotra (Petrus) polega na oczywistej omyłce.

Liczbę porządkową secundus dodają mu nietylko czasom jego najbliższe źródła rocznikarskie i kronikarskie, jak Rocz. Wielk.^s), Kron. Wielk.⁹) i inne późniejsze; ale nadto stanowi ona istotną część jego tytulatury urzędowej w przeważnej części wystawionych przezeń dyplomatów. Na 185 takich dyplomatów, 121 zawiera zwrot Prernisl secundus lub Secundus Premisl¹⁰). Po raz pierwszy pojawia się to wyrażenie w dyplomacie z 26 sierpnia 1277 r.^{11 12}), a. wiec w czasie, kiedy Przemysł rządził jeszcze w samej tylko dzielnicy poznańskiej. Wszelako za życia Bolesława Pobożnego tytulatura ta powtarza się potem jeszcze tylko dwa razy¹³); natomiast w przeważnej części wypadków Przemysł wymieniany jest w dyplomatach bez dodatku: secundus¹³). Dopiero od chwili uzyskania rządów w całej Wielkopolsee, po śmierci Bolesława, dodatek ten w tytulalurze staje się regułą, której nie zmienia nawet fakt koronacyi jego na króla w r. 1295, pomimo, że Przemysł był pierwszym królem tego imienia¹⁴). Wyjątkowo tylko w czasie od 1279—1296 r. pojawiają się dyplomaty bez dodatku secundus; wszakże nie można ich ograniczać do pewnego tylko okresu jego rządów, owszem występują one sporadycznie aż do schyłku jego życia¹⁵).

Datę roczną jego urodzin: 1257 podaje Rocz. Wielk.¹⁶), Spom. Pozn.¹⁷) i Rocz. Lubiń.¹⁸). Zawiera ją także Kron. Wielk.¹⁹), w której nadto znajduje się data dzienna 14 października (die dominica in festo S. Kalixti martiris), przyjęta następnie przez Długosza²⁰). Był tedy Przemysł pogrobowcem, śmierć bowiem jego ojca wyprzedziła datę urodzin o przeszło cztery miesiące (F. 1.). Podaną przez Rocz. Wielk.²¹) wiadomość, jakoby dnia 27 maja 1272 r. Przemysł miał szesnasty rok życia, należy sprostować o tyle, że liczył podówczas rok dopiero piętnasty. W⁷ dokumencie Bolesława Pobożnego z 8 listopada 1267 r.²²) powołany jest już kon-

1

Tę datę przyjmuje też Grotefend, Stammtafeln, tabl. 17. — 2) Mon. Pol. III. 32. — 3) Ibid. II. 581. — 4) Kod.

2

dypl. Wielk. I. nr. 492. 495. 496. 516; II. nr. 711. Nadto w dyplomacie podrobionym, ibid. II. nr. 719. Krzyżanowski,

3

Dypl. i kanc. Przem. II. 61. — '>) Kod. dypl. Wielk. I. nr. 430. — 6) Du Cange. Glossar.. wyd. Favre, III. 497. Por. też

4

uwagę Helcia w Kod. dypl. Pol. I. nr. 52. — 7) Mon. Germ. SS. XIX. 716. — 8) Mon. Pol. III. 40. — 9) Ibid. II. 576.

5

581. — 19) Obliczenie Krzyżanowskiego w Dypl. i kanc. Przem. II. 11. — U) Kod. dypl. Wielk. I. nr. 469. Krzyża

6

nowski, ibid. 11 podaje mylnie, jakoby zwrot ten po raz pierwszy użyty został dopiero w dyplomacie z 6 lipca 1279 r. —

7

12) Kod. dypl. Wielk. I. nr. 475. 478. — 13) Ibid. I. nr. 453. 458. 464. 470. 472. 473. 474. 479. 482. 484. — 14) Dyplomaty

8

królewskie Przemyśla z dodatkiem secundus w tytulaturze zob. ibid. II. nr. 737. 739. 740; nadto falsyfikat (Krzyżanowski,

9

Dypl. i kanc. Przem. II. 63) ibid. II. nr. 744. — l») Tego rodzaju dyplomaty z czasu od r. 1279 zob. ibid. I. nr. 485. 488. 489.

10

500. 504. 518. 543. 550. 562. 564; II. nr. 617. 637. 647. 651. 652. 664. 670. 684. 725. 743. Ostatni dyplomat nosi datę 25 stycznia

11

1296 r. i jest jedynym z królewskich, które nie mają dodatku: secundus. Nadto brakuje tego dodatku w falsyfikatach (por. Krzy

12

żanowski, Dypl. i kanc. Przem. II. 46. 48) ibid. I. nr. 493 i 528. — 16) Mon. Pol. Iii. 32. — 17) Ibid. III. 52. — 18) Ibid.

13

V. 872. — 19) Ibid. II. 581. — 20) Hist. Pol. II. 365. — 21) Mon. Pol. III. 38. — 22) Kod. dypl. Wielk. I. nr. 430.