skanowanie0014

90 I. Zagadnienia podstawowe

twierdzić, że żadne dodatkowe reguły lub wskazówki nie są już potrzebne.” Jest to stwierdzenie centralne dla zrozumienia podstaw angielskiej etyki prawniczej i zarazem podstawowe dla niniejszego tekstu, w którym z powodów wyrażonych w tymże zdaniu stosunkowo dużo miejsca poświęcono na zaprezentowanie filozofii common law.

W powyższym kontekście równie ważny jest język użyty w początkowym zdaniu pierwszej reguły solicitorskiej praktyki prawniczej. Nacisk nie jest położony na samo ścisłe przestrzeganie reguł etyki zawodowej, ale i na cały obszar sytuacji, oznaczających kompromis w stosunku do nich, a zatem pewne ich osłabienie, lub nawet sytuacji, które, obserwowane całkowicie z zewnątrz, mogłyby być traktowane prawie jak kompromis lub prawie jak osłabienie. Oś takiego podejścia — zawarta w całej tradycji common law — stanowi główny nurt angielskiej etyki prawniczej.

Na zakończenie przytoczmy przykład pokazujący reguły solicitorskiej praktyki prawniczej w działaniu. „Gazette” z 23 czerwca 2005 r. przytacza dylemat jednego z solicitorów, pytającego czy przekłucie sobie wargi kolczykiem widocznym dla obserwatora z zewnątrz w czasie artykulacji słownej jest stosowne z punktu widzenia reguł etyki prawniczej. Eksperci „Gazette” odpowiadają:

•    po pierwsze, zawsze najpierw trzeba uwzględnić Guide, który w punkcie 21.17 mówi o konieczności posiadania przez solicitora suitable clothing (odpowiedniego ubrania), na podstawie którego sędzia może odmówić solicitorowi, posiadającemu ów kolczyk, przyjęcia na sali sądowej, i — co więcej — sędzia ten może oficjalnie skierować jego sprawę do Law Society\

•    po wtóre, biorąc pod uwagę całokształt uwarunkowań, Law Society prawdopodobnie nie będzie miało nic przeciwko kolczykowi w ramach wyznaczanych przez biuro solicitora w odniesieniu do jego własnego klienta;

•    po trzecie, solicitor ten musi rozważyć, czy dokonując takiego kolczykowa-nia, rzeczywiście działa w najlepszym interesie swojego klienta, a generalnie powinien on pamiętać, obok uwzględnienia wszystkich spisanych reguł, że i tak ostateczną decyzję zawsze podejmuje Law Society.

Do opisanej powyżej sytuacji można tylko dodać, iż barrister nie tylko że nie zadałby tego pytania, ale nawet jeśli pomysł z kolczykowaniem języka nagle przyszedłby mu do głowy, to równie nagle by z niej wyszedł. Problem w tym, że przeprowadzana obecnie reforma konstytucyjna z czasem może ową etycz-no-obyczajową angielską przewidywalnością poważnie zachwiać, jeśli nie odesłać do lamusa.

* * *

W zakresie komparatystycznym — oprócz książki R. Sarkowicza Amerykańska etyka prawnicza, Kraków 2004 — wykorzystane zostały w niniejszym rozdziale przede wszystkim dwie publikacje: T. Langer, Stany w USA. Instytucje-prak-tyka-doktryna, Koszalin 1997 (uprzednio Warszawa 1988) oraz R. Cotterrell, The Politics of Jurisprudence — A Critical Introduction to Legał Philosophy, London-Edinburgh 1989 (książka znanego autora z bardzo ważnego dla prawniczej kultury anglo-amerykaóskiej Queen Mary & Westfield College na Uniwersytecie Londyńskim). W zakresie współczesnych debat krytycznych warto wskazać publikację zbiorową Ethics in Practice, pod red. D.L. Rhode, wydaną przez Oxford University Press i stanowiącą wyjątkowo wysokiej jakości dzieło autorów tylko amerykańskich (Amherst College, Boston, Georgetown University Law Center in Washington, Harvard, Pennsylvania, Stanford, Virginia, Yale — sama redaktor jest jednym z najwybitniejszych twórców i działaczy na niwie amerykańskiej etyki prawniczej), lecz poruszających zagadnienia równie istotne zarówno dla USA jak i Wielkiej Brytanii. W zakresie omawiania angielskiej etyki prawniczej wykorzystano wiele pozycji, wśród których przykładowo wymienić należy: C. Elliott i F. Quinn, English Legał System, Edinburgh 2000; P. Brand, The Origins of the English Legał Profession, Oxford 1992; D. Sugannan, A Brief History of the Law Society, London 1994, T. Kozłowski, Przedmiot filozofii prawa [w:] Filozofia prawa, pod red. M. Szyszkowskiej, Warszawa 2001. W zakresie materiałów bieżących z zakresu samej angielskiej etyki prawniczej i reform konstytucyjnych, ze względu na duże i szybkie zmiany zasadniczym źródłem pozostaje Internet, szczególnie: www.lawsociety.org.uk oraz www.barcouncil.org.uk.

Piszący niniejsze słowa korzystał również z własnych doświadczeń, wynikających z codziennych wieloletnich kontaktów z angielską edukacją i praktyką prawniczą w ramach współtworzenia z His Honour Judge George Dobry CBE, QC Centrum Prawa Angielskiego i Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, współpracy z Queen Mary & Westfield College na Uniwersytecie Londyńskim (jako research fellow) oraz ze St. Cross College i Merton College w Oksfordzie (badania własne nad ewolucją klasycznej angielskiej filozofii prawa — m.in. przygotowywany do publikacji doktorat Autorytet prawa w klasycznej angielskiej filozofii prawa, obroniony na WPiA UW z oksfordzkim imprimatur) oraz w ramach kontaktów z wieloma globalnymi firmami prawniczymi z City of London, jak też z racji pozostawania prezesem Polsko-Brytyjskiego Stowarzyszenia Prawniczego i możności prowadzenia rozmów ze współczesnymi twórcami ewolucji prawa angielskiego, takimi jak rektor Oksfordu Lord Jenkins, minister spraw zagranicznych w rządzie Margaret That-cher, Lord Howe, jeden z głównych Law Lords — Lord Slynn.