IMGu70

11

- umiejętność rozszyfrowania związków występujących między wyrazami w zdaniu (rządu, zgody, przynależności), umożliwiająca zrozumienie znaczenia poszczegól* nych wyrazów oraz treści całej wypowiedzi.

Słuch fizjologiczny umożliwia odbiór i różnicowanie sygnałów słuchowych. Zależnie od natężenia są one odbierane jako szmery lub szumy. Najlepiej różnicowane są dźwięki o częstotliwości 155 herców - 20.000 - herców, odpowiadające dźwiękom mowy i śpiewu. Słuch fizjologiczny warunkuje wykształcenie się słuchu fonematyczne-go, czyli umiejętności różnicowania najmniejszych elementów składowych wyrazów -fenemów (np. a do o). Umiejętność ta umożliwia też rozróżnianie wyrazów, które zbudowane są z fonemów danego języka. Słuch fonematyczny odgrywa więc najważniejszą rolę w odbiorze i różnicowaniu dźwięków mowy pod względem fonetycznym. Każdy język ma swój własny system fonetyczny. W języku polskim dźwięki mowy dzielą się na dźwięczne i bezdźwięczne (b-p, d-t, g-k), twarde i miękkie (s-ś, c-ć, dz-dź, z-ź), ustne (a, o, e) i nosowe (ą-ę). Takie cechy jak tonalność, akcent, długość czy wysokość dźwięków nie mają w naszym języku większego znaczenia, chociaż w innych językach mają znaczenie fonematyczne.

Na podstawie dobrze rozwiniętego słuchu fonematycznego rozwijają się operacje świadomej analizy i syntezy słuchowej, które stanowią ważny mechanizm czytania i pisania. Operacje analizy i syntezy słuchowej w odróżnieniu od innych operacji percepcyjnych ze względu na swój abstrakcyjny charakter są dla dzieci bardzo trudne i nie rozwijają się spontanicznie. Trudności w analizie i syntezie wynikają często z faktu, iż wyraz w rozbiciu na poszczególne głoski brzmi inaczej niż w całości. Ta sama trudność dotyczy także syntezy. Scalanie izolowanych głosek daje inny obraz słuchowy danego słowa i utrudnia jego zrozumienie.

Prawidłowej analizy i syntezy słuchowej głosek należy zatem uczyć dzieci w trakcie celowo organizowanych ćwiczeń. Ważne wydaje się poprzedzenie nauki czytania i pisania dłuższym okresem ćwiczeń słuchowych i dopiero po opanowaniu przez dzieci podstawowych operacji analizy i syntezy słuchowej należałoby przechodzić do nauki czytania i pisania.