PICT5434

nych z nasionami Nasiona przeznaczone do przerobu zawierają zani^ | czcnia, które, mimo że uzyskiwany tłuszcz jest następnie raTinowany/pg3l być z surowca usuwane ponieważ:

■    obniżają jakość tłuszczu i utrudniają jego rafinację,

-    pogarszają jakość śruty poekstrakcyjnej,

-    częściowo są podłożem do rozwoju mikroflory,

• niszczą maszyny (zanieczyszczenia ferromagnetyczne),

■    zmniejszają zdolność magazynowania, czasami mogą być przyczyną ^ zapłonu.

Czyszczenie opiera się przede wszystkim na wykorzystaniu różnic we % dwośdach fizycznych między nasionami a zanieczyszczeniami Różnice te j. wielkość, masa właściwa i kształt. Urządzeniami, na których oddziela się za^ czyszczenia, są wszelkiego rodzaju wialnie i separatory. Zanieczyszczenia It,. romagnetyczne usuwa się za pomocą elektromagnesów.

Technologia przerobu nasion

Proces wydobywania oleju z nasion obejmuje następujące etapy: rozdra-bniąnie nasion, kondycjonowanie (prażenie) surowca, wytłaczanie oleju, roz. drabnianie wytłoku, ekstrahowanie tłuszczu. Rozdrabnianie nasiona ma poważne znaczenie w olęjarstwie, ponieważ ułatwia wydobycie tłuszczu w wyniku zniszczenia struktury tkankowej nasion, otwarcia większości komórek, powiększenia powierzchni wypływu oleju i zmniejszenia oporu tkanki Operację roz-drobnienia prowadzi się na śrutownikach czterowalcowych, dwuwalcowyct i płatkownicach. Miazga nasienna jest kierowana na prażnie, na których następuje podgrzewanie - prażenie surowca na 6-półkowym wymienniku ciepła, zwanym prażnią. Pod wpływem ogrzewania surowca rozszerza się zawartość komórek, co powoduje dalsze rozrywanie ich błon. Równocześnie następuje pęcznienie ścian, a dzięki zmniejszeniu lepkości olej wypływa na zewnątrz W czasie ogrzewania następuje częściowa denaturacja białka, co przyczynia się do ułatwienia wypływu oleju z komórek nasiennych w czasie tłoczenia Temperatura ogrzewania surowca jest zależna od wilgotności i rodzaju nasion Podgrzaną miazgę nasienną poddaje się operacji wytłaczania oleju na prasach ślimakowych. W wyniku tej operacji zawartość tłuszczu w miazdze nasiennej spada do 18-20%. Olej uzyskany przez tłoczenie zawiera wiele zanieczyszczeń Surowy olej tłoczony jest kierowany na sita wibracyjne, następnie na ramowe prasy filtracyjne, skąd po oddzieleniu zanieczyszczeń jest przekazywany do magazynu. Cząstki nasienne ze szlamami oddzielone na sitkach i prasach są kierowane do prażni w celu ponownego przerobu. Wytłok wychodzący z pras ślimakowych po rozdrobnieniu na łamaczach jest kierowany do działu ekstrak- j cji, gdzie w aparacie ekstrakcyjnym ciągłym jest traktowany rozpuszczalnikiem

_gjczęśdej benzyną ekstrakcyjną. Benzyna wymywa olej z miazgi nasiennej do .flomu 2%. Roztwór olejowo-benzynowy, tzw. miscela, po oczyszczeniu na Olt-jpch i wirówkach jest podawany do systemu wyparek próżniowych w celu oddes-_tylowania benzyny, która powraca do obiegu. Wyekstrahowane części nasion są ferowane z ekstraktora do aparatu, zwanego odbenzynowywaczem - toasterem, yóry - oprócz odpędzania benzyny ekstrakcyjnej ze śruty - pozwala na usunięcie lub rozkład niepożądanych substancji ubocznych. Toastowanie ma szczególne goaczenie w przypadku nasion rzepaku. Występujące w nich związki siarkowe y| wyniku termicznej obróbki śruty w obecności pary wodnej ulegąją w dużym stopniu degradacji lub oddestylowaniu. Dzięki temu procesowi poprawiają się właściwości samkowe i żywieniowe śruty rzepakowej, umożliwiające szersze jej [ zastosowanie w produkcji pasz treściwych. Ekstrakcyjny olej po oddestylowaniu I i niego benzyny jest kierowany do lecytynowni, gdzie jest poddawany działaniu 1 ogrzewanej wody w celu wydzielenia substancji fosfatydowych. Szlamy fosfatydo-I we oddziela się od oleju za pomocą wirówki talerzowej i następnie suszy w próżni I Otrzymujemy produkt, zwany lecytyną. Po osuszeniu odlecetynowany olej ekstrakcyjny jest kierowany do magazynów, następnie do dalszej przeróbki w rafinerii lub do bezpośredniej sprzedaży. Usprawnienie procesu przerobu nasion to pogłębienie stopnia odolejenia nasion oraz obniżenie strat rozpuszczalnika - benzyny ekstrakcyjnej.

Rafinacja tłuszczów spożywczych

Rafinacja tłuszczów ma na celu poprawę ich właściwości smakowych i zapachowych. Proces rafinacji składa się z odśluzowania (odszlamienie, odkwaszenie, neutralizacja), bielenia, odwadniania (dezodoracja). Odszlamowanie olejów przeprowadza się traktując oleje kwasem fosforowym lub, rzadziej, siarkowym. Wydzielony osad oddziela się po odstaniu.

Odkwaszenie

Głównym zadaniem procesu odkwaszania jest eliminacja wolnych kwasów tłuszczowych z olejów. Kwasy tłuszczowe są naturalnym składnikiem tłuszczu, a zwiększona ich ilość może być spowodowana enzymatycznym lub autooksydacyjnym rozszczepieniem glicerydów podczas niewłaściwego przechowywania nasion i olejów. Najbardziej rozpowszechnionym sposobem odkwaszania jest użycie alkaliów, polegające na zalaniu oleju roztworem ługu, najczęściej sodowego. W wyniku procesu alkalicznego odkwaszania oleju uzyskuje się tzw. „soapstock", w skład którego wchodzą mydlą oraz produkty reakcji substancji towarzyszących z ługiem, a także znaczne ilości trójglicery-dów, które są okludowane lub nawet rozpuszczane w roztworze właściwych mydeł. Podczas odkwaszania następuje największy ubytek tłuszczu w czasie jego rafinacji. Straty te wynikają głównie z następujących przyczyn:

51

50