SCAN0003 (2)

Geomorfologia i ochrona powierzchni Ziemi - Wietrzenie (zajęcia dla Ochrony środowiska)

Wietrzenie mrozowe: (kongelacja).

Definicja:

Wietrzenie mrozowe polega na rozsadzaniu i rozdrabnianiu skał przez zamarzającą wodę.

Multigelacja - proces wielokrotnego zamarzania i odmrażania.

Cykl gelacyjny - dwa przejścia przez stan zerowy, powodujące zamarznięcie i odmarznięcie.

Mikrogeliwacja - rozpad ziarnisty, pękanie i rozpadanie ziam do frakcji pyłowej. Wietrzenie okruchów i żwirów - proces syngenetyczny - równoczesny z procesem depozycji. Świadczy to, że sedymentacja zachodziła w okresie zimnym, mroźnym. Wietrzenie okruchów i żwirów - proces epigenetczny - odbywa się już po usypaniu pokrywy żwirowej. Świadczy o tym, że pokrywa powstała przed działaniem procesów mrozowych.

Kongelifraktaty - żwiry i okruchy rozsadzane mrozem.

Przebieg procesu:

Istotę procesu stanowią:

-    właściwość wody, która zamarzając w temperaturze 0^OC- powiększa o 9% swoją objętość wywołując tym samym ogromne ciśnienie (efekt butelki z wodą, która pęka na mrozie),

-    odpowiednio uszczeliniona (dużo i drobne szczeliny) lub porowata skała w której woda może zalegać,

-    klimat zapewniający częste oscylacje temperatur w granicach 0^OC oraz wystarczającą ilość wody do procesu.

Dlatego w przypadku tego typu wietrzenia mniej istotna jest jakość mrozu a raczej najważniejsza częstotliwość przechodzenia przez 0^OC> powodujące efekt zamarzania i rozmarzania. Wydawało by się, że najlepsze w warunki do tego typu wietrzenia występują w klimacie zimnym. Jednak po badaniach stwierdzono, że w tym klimacie cyklów gelacyjnych nie zachodzi tak dużo jak by się wydawało. Stwierdzono, że w klimacie zimnym wietrzenie najsłabsze jest w typie polarnym (mroźno ale mało temp.

około 0^OC). Co ciekawe, wietrzenie mrozowe największe rozmiary osiąga w obszarach górskich ale strefy tropikalnej, gdzie w nocy następuje silne wychłodzenie zaś za dnia silne nagrzanie (dobowy cykl gelacyjny).

Podczas badań laboratoryjnych wydzielono dwa typy wietrzenia mrozowego:

1.    Typ syberyjski - mało cykli gelacyjnych, duże amplitudy temperatur - większy efekt.

2.    Typ islandzki - dużo cykli gelacyjnych, małe amplitudy - większa rola.

W przypadku badań wapieni wykazano, że rozpad następował od 20 do ponad 200 cykli gelacyjnych.

Wietrzenie solne (eksudacja).

Definicja'.

Eksudacja - wietrzenie solne polega na rozsadzaniu skał przez krystalizujące sole. Eflorescencje - naskorupienia, skupienia i wykwity na powierzchni gruntu, tworzące plamy lub pokrywy o powierzchni dochodzącej nawet do kilku kilometrów.

Subflorescencje - skupienia, soczewki i warstwy zbudowane z kryształów soli znajdujące się w porach, fugach i innych drobnych szczelinach w warstwach przypowierzchniowych.

Utwory haloklastczyne - produkty powstałe w wyniku wietrzenia solnego.

Pagórki solne (puffs) - pod wpływem hydratacji i dehydratacji następuje przemieszczenia i

3/6