23710 SCAN0001 (2)

Geomorfologia i ochrona powierzchni Ziemi - Wietrzenie (zajęcia dla Ochrony środowiska)

WIETRZENIE

1. Wietrzenie - informacje ogólne.

Definicja (z g. Klimaszewskiego).

Wietrzeniem nazywamy proces przystosowywania się skały do panujących warunków fizycznych i chemicznych. Zachodzi ono na styku litosfery z atmosferą, hydrosferą i biosferą. Proces wietrzenia polega na rozdrabnianiu skały, co prowadzi do zmniejszenia jej zwięzłości i spoistości.

Wietrzenie nie stwarza form ale jest procesem przy goto wy wającym, a nawet warunkującym powstawanie i rozwój form egzogenicznych na powierzchni ziemi.

Czynniki determinujące wietrzenie.

-    słońce (decyduje o stosunkach termicznych),

-    woda, gazy

-    świat organiczny

Ogólny podział wietrzenia:

-    wietrzenie fizyczne lub mechaniczne - doprowadza do zmian fizycznych skały,

Przyczyną wietrzenia fizycznego są zmiany w intensywności promieniowania słonecznego (insolacja), na przemian zamarzanie i odmarzanie gruntu (kongelacja), zmiany wilgotności gruntu (hydracja i dehydracja) oraz mechaniczna działalność organizmów roślinnych i zwierzęcych.

-    wietrzenie chemiczne - doprowadza do rozkładu skały, do przeobrażenia jej składu mineralnego i chemicznego. Głównym czynnikiem wietrzenia chemicznego jest woda opadowa, zawierająca rozpuszczone w niej gazy.

Oba procesy najczęściej działają na przemian, rzadziej natomiast wspólnie. Naprzemienne działanie potęguje efekty wietrzeniowe (np. rozpad skały umożliwia lepszą penetrację przez wodę, która jest jednym ze współkomponentów do wietrzenia chemicznego). Zawsze jednak przy dominacji jednego typu wietrzenia istnieje w bardzo małym stopniu wietrzenie drugiego typu.

Produkty wietrzenia:

a)    w przypadku wietrzenia fizycznego:

-    skała rozpada się na bloki, głazy, okruchy na coraz drobniejsze i lub mniej spoiste fragmenty, przy czym nie zmienia się skład chemiczny skały.

b)    w przypadku wietrzenia chemicznego

-    skała się rozkłada zmieniając swoją spoistość i co najważniejsze skład chemiczny Od czego zależą procesy wietrzenia (wg g. Klimaszewskiego).

-    warunków klimatycznych, głownie stosunków termicznych i wilgotnościowych,

-    od budowy podłoża skalnego, a więc składu mineralnego, ułożenia porowatości, uszczelinienia,

-    warunków orograficznych i ekspozycji,

-    świata organicznego, a zwłaszcza szaty roślinnej.

Stosunek wymienionych wyżej czynników jest różny wobec siebie.

1/6