83764 SCAN0005

Geomorfologia i ochrona powierzchni Ziemi - Wietrzenie (zajęcia dla Ochrony środowiska)

Wietrzenie sferoidalne.

Definicja:

Wietrzenie sferoidalne - tworzenie się skorup i łusek koncentrycznych, okrywających

cebulowato zwięzłe jądro skalne. Najczęściej efekty tego wietrzenia widoczne są na

głazach zbudowanych z skał magmowych lub gruboławicowych piaskowców.

Poszczególne skorupy porozdzielane są często materiałem ilastym.

Proces:

Istnieje kilka teorii (1978) tłumaczących proces wietrzenia sferoidalnego.

1.    Teoria insolacyjna - łuszczenie się skał pod wpływem wietrzenia insolacyjnego; jednak jak się okazało głazy zwietrzałe były po stronie zacienionej.

2.    Teoria endogeniczna - skorupy oddzielają się na liniach powstałych podczas zastygania magmy.

3.    Teoria hypogeniczna - odprężenie skał powstałe po wyniesieniu ich z głębszych partii ziemi (duże ciśnienie) na powierzchnię.

4.    Teorie hypogeniczno-wietrzeniowe - skały magmowe czy piaskowce mają podział ciosowy, gdzie w szczelinach pomiędzy ciosami zachodzi wietrzenie; najsilniej wietrzenie (chemiczne) zachodzi na narożach, przez co następuje zaokrąglanie poszczególnych bloków. Przypuszcza się, że szczeliny powodują następnie rozprężenie skał i powstawanie skorup odciążeniowych. Nacisk też może powodować pęcznieją zwietrzelina ilasta.

3. Charakterystyka poszczególnych typów wietrzenia chemicznego.

Wietrzenie chemiczne wskutek rozpuszczania - solucja.

Definicja:

Minerał jest pod wpływem wody jest odprowadzany do roztworu.

Wietrzenie chemiczne wskutek utleniania - oksydacja.

Definicja:

Łączenie się składników mineralnych z tlenem atmosferycznym w wyniku czego ciała beztlenowe przechodzą w tlenowe (np. siarczki w siarczany). Efekty tego procesu widoczne najczęściej są w postaci zmiany barwy. Proces ten zachodzi do poziomu wód gruntowych (strefa oksydacji, utleniania).

Wietrzenie chemiczne wskutek uwęglanowienia - karbonatyzacja.

Definicja:

Polega na rozpuszczaniu i wypieraniu przez wodę zawierającą C02 węglanów wapnia, magnezu i żelaza oraz na rozkładaniu krzemianów i glinokrzemianów przechodzeniu ich w węglany. Np. węglan wapnia (słabo rozpuszczalny) pod wpływem kwasu węglowego przechodzi w kwaśny węglan wapnia, który jest już łatwo rozpuszczalny w wodzie.

Wietrzenie chemiczne wskutek uwodnienia - hydracja.

Definicja:

Polega na łączeniu niektórych minerałów z wodą czyli przejściu z minerały bezwodnego w uwodniony hematyt - limonit.

5/6