skanuj0007 (10)

388 PROGRAMY EUROPEJSKIE

W biuletynie NATURA 2000 ogłaszane są postępy w realizacji omawianego programu w krajach Piętnastki w zakresie klasyfikacji obszarów specjalnie chronionych (Dyrektywa ptasia) i tworzenia list krajowych (Dyrektywa siedliskowa). Do października 1998 r. powołano 1842 obszary specjalnie chronione i 6977 specjalnych obszarów ochronnych, zajmujących około 13% powierzchni UE.

Zaawansowanie poszczególnych krajów w realizacji Dyrektywy ptasiej i siedliskowej przedstawia tabela IY.4.

Tabela IY.4. Realizacja postanowień Dyrektywy ptasiej i siedliskowej w krajach UE

Państwo UE	Dyrektywa ptasia klasyfikacja OSO		Dyrektywa siedliskowa na listach krajowych (etap 11
	liczba OSO	powierzchnia jkm^zl	liczba ostoi OSO	powierzchnia fknrl
Belgia	36	4313	101	908
Dania	111	9601	194	3315
Niemcy	551	14121	375	5171
Grecja	52	4965	230	25745
Hiszpania	170	33191	588	70250
Francja	107	7600	543	10581
Irlandia	109	2226	39 (207)	523 (5530)
Włochy	108	4530	2480	46074
Luksemburg	6	14	0	0
Holandia	28	3448	67	7330
Austria	58	11333	91	11019
Portugalia	36	3323	65	12150
Finlandia	15	967	415	25599
Szwecja	275	22658	1449	42241
Wielka Brytania	180	7493	331	16877
EU 15	1842	T29783	6977	284727

Źródło: Biuletyn NATURA 2000,7 listopad 1998.

W 1995 r. w Sofii na międzynarodowej konferencji ministrów ochrony środowiska przyjęto Paneuropejską strategię różnorodności biologicznej i krajobrazowej. Istotnym priorytetem tej strategii jest tworzenie paneuropejskiej sieci ekologicznej PEEN (Pan-European Ecological NetWork). Sieć ta ma za zadanie połączenie wszystkich istniejących programów przestrzennej ochrony przyrody i upowszechnienie doświadczeń wynikających z realizacji Dyrektywy siedliskowej (NATURA 2000) i Konwencji Berneńskiej (EMERALD).

W Polsce etap wyznaczania szczegółowego obszarów zakwalifikowanych do sieci NATURA 2000 zakończył się w 2003 r. (tabl. III). Wstępna propozycja sieci opracowana w wyniku współpracy Instytutu Ochrony Przyrody PAN

i GRID-u była weryfikowana i uzupełniana przez zespoły robocze powołane przez wojewódzkich konserwatorów przyrody. Zespoły te przy bardzo skromnych środkach finansowych oraz w krótkim czasie nie były w stanie przeprowadzić kompleksowej oceny naszego środowiska przyrodniczego. Dotyczy to szczególnie dolin rzecznych, jak np. dolina Odry i Wisły (Świerkosz, Obrdlik, 2002). Zaprezentowany układ obszarów NATURA 2000 nie ma charakteru sieci. Pominięta została rola korytarzy ekologicznych, wyraźnie wyeksponowanych na obszarze południowej Francji (Kozłowski, 2002).

Konieczne są zatem dalsze prace nad rozwijaniem kompleksowej sieci NATURA 2000. W warunkach polskich sieć ta powinna obejmować 15-20% powierzchni kraju (Problemy organizacji i funkcjonowania, 2004).

10. Programy rolnośrodowiskowe

W Europie następuje proces odchodzenia od rolnictwa industrialnego. Rolnictwo to zapewniło Europie bezpieczeństwo żywnościowe, co miało zasadnicze znaczenie po klęskach głodu, jakie miały miejsce w XDC wieku np. w Irlandii. Preferowanie ilości produkcji rolnej doprowadziło do mechanizmu wielkich dopłat do rolnictwa, obejmujących do 50% budżetu Piętnastki. Takie podejście Wspólnej Polityki Rolnej doprowadziło do powstania znacznych nadwyżek żywnościowych (zboża, mięsa, mleka) przy jednoczesnej degradacji obszarów wiejskich (skażenie gleby, wód, produktów rolnych), a także utraty wartości kulturowej wsi.

W 1989 r. powstała koncepcja ekorozwoju na terenach wiejskich (Sustai-nable Agriculture and Rural Deyelopment - SARD), rozumiana jako takie zarządzanie wykorzystaniem i ochroną zasobów naturalnych oraz takie zmiany technologiczne i instytucjonalne, które pozwolą zaspokoić potrzeby obecnego i przyszłych pokoleń. Polityka zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich powinna odnosić się do wszystkich dziedzin działalności na terenach rolnych: rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, usług, drobnego przemysłu, handlu, turystyki itd.¹

Nowa polityka rolna kładzie nacisk na jakość, a nie na ilość produkcji. Zachęca do:

-    powrotu do systemu odłogowania,

-    ekstensyfikacji rolnictwa,

-    promocji rolnictwa ekologicznego,

-    promocji obszarów rolnośrodowiskowych,

-    dotowania zalesiania gruntów rolnych niskich klas,

1

J.S. Zegar, Rolnictwo społecznie zrównoważone, Inst. Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Warszawa 2002.