30132 skanuj0004 (14)

382 PROGRAMY EUROPEJSKIE

Dyrektywa ta wprowadza definicje: ochrony przyrody, naturalnego ekosystemu typów naturalnych siedlisk o znaczeniu europejskim, typów naturalnych siedlisk o specjalnym znaczeniu, gatunków roślin i zwierząt o znaczeniu europejskim, gatunków roślin i zwierząt o specjalnym znaczeniu. Dyrektywa ta ma na celu zachowanie różnorodności biologicznej w obrębie europejskiego terytorium państw członkowskich UE. Wymusza ona realizację postanowień Konwencji Berneńskiej, która ma charakter prawa „miękkiego” (oznacza to zobowiązanie stron Konwencji, jednak bez żadnych form nacisku w zakresie podejmowania stosownych działań).

Ochrona typów siedlisk przyrodniczych o znaczeniu europejskim wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochronnych - SOO. Dotychczas ustalono około 300 takich jednostek, w tym 46 priorytetowych (Dyduch-Falniowska, Fogel, Liro, 1998). Dany obszar jest uznawany za SOO, jeżeli siedlisko określone zostało za wrażliwe na zagrożenia lub też ze względu na zróżnicowanie siedliskowe. Dyrektywa siedliskowa w załączniku II wymienia gatunki roślin i zwierząt będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty i dla których wyznacza się SOO. Dotyczy to 200-220 gatunków zwierząt i 434 gatunków roślin. Założono, że do roku 2004 powstanie spójna sieć obszarów chronionych NATURA 2000 na całym obszarze Wspólnoty Europejskiej. W skład tej sieci mają wchodzić:

•    Obszary specjalnej ochrony (OSO), sklasyfikowane na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków (Special Protection Areas, SPAs).

•    Specjalne obszary ochronne (SOO), sklasyfikowane na podstawie Dyrektywy Rady 92J43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (Special Areas of Conservetion, SACs).

Utworzenie sieci obszarów chronionych ma sprzyjać zachowaniu miejsc występowania zagrożonych gatunków roślin i zwierząt, odbudowy liczebności populacji do poziomu gwarantującego ich trwałość.

Do istotnych zadań Dyrektywy siedliskowej należy także przywracanie utraconych walorów siedliskom, które pełniły lub powinny pełnić rolę ważnego ogniwa w strukturze sieci. Celem funkcjonowania sieci będzie utrzymanie lub odtworzenie siedlisk i gatunków w ich naturalnym zasięgu.

Program realizacji sieci ekologicznej składa się z trzech etapów. W pierwszym etapie państwa członkowskie przygotowują krajową listę obszarów proponowanych do objęcia Dyrektywą siedliskową, uwzględniając następujące czynniki.

W odniesieniu do siedlisk naturalnych:

-    reprezentatywność danego typu siedliska,

-    powierzchnia terenu, na którym występuje siedlisko, w stosunku do całkowitej powierzchni jego występowania w obrębie danego państwa,

-    stopień zachowania walorów siedliska w stanie naturalnym lub możliwości ich przywrócenia,

-    znaczenie obiektu dla zachowania siedliska w skali kontynentu.

W odniesieniu do gatunków:

-    liczebność populacji gatunku w danej ostoi w stosunku do wielkości populacji żyjącej w danym kraju,

-    stan zachowania cech siedliska istotnych dla przetrwania gatunku bądź możliwość ich przywrócenia,

-    stopień izolacji populacji w odniesieniu do naturalnego rozmieszczenia gatunku w przestrzeni,

-    ogólna wartość obiektu w strategii ochrony danego gatunku.

W drugim etapie Komisja w porozumieniu z państwem członkowskim zidentyfikuje ostoje o znaczeniu wspólnotowym - OZW (Sites of Community Importance - SCI), które potencjalnie utworzą sieć NATURA 2000. W klasyfikacji obszarów OZW zostaną uwzględnione:

-    względna wartość obiektu na szczeblu krajowym,

-    położenie geograficzne obiektu względem tras wędrówek gatunków wymienionych w załączniku II do dyrektywy lub jego przynależność do ekosystemu położonego po obu stronach jednej lub więcej granic wewnętrznych Wspólnoty,

-    całkowity obszar obiektu,

-    liczba typów siedlisk występujących w obiekcie,

-    globalna wartość ekologiczna obiektu dla danego regionu biogeograficznego i na tle wszystkich państw członkowskich.

W trzecim etapie, po zatwierdzeniu przez Komisję obszaru o znaczeniu wspólnotowym OZW, państwa członkowskie formalnie wyznaczą ten obiekt jako specjalny obszar ochronny (SOO), ustalając równocześnie formy jego ochrony i podejmując niezbędne działania.

Te trzy etapy odnoszą się do specjalnych obszarów ochronnych SOO tworzonych na bazie Dyrektywy siedliskowej. Wyłanianie obszarów ochrony ptaków zgodnie z Dyrektywą ptasią podlega innej procedurze.

Obszary sklasyfikowane na podstawie Dyrektywy ptasiej i siedliskowej -tworzące sieć NATURA 2000 - otrzymają wspólną bazę danych. Realizacja założeń sieci NATURA 2000 wymaga: odpowiednich aktów prawnych w poszczególnych krajach członkowskich, organizacji odpowiednich służb do zarządzania siecią NATURA 2000, przeprowadzenia odpowiedniej akcji edukacyjnej oraz świadomego uczestnictwa społeczności lokalnych. Ideowy schemat organizacyjny przedstawia rysunek IV.7.

9.3. Realizacja

Realizacja przedstawionych założeń wymaga zintegrowanej informacji, na którą składają się: metodologia CORINE, bank danych EUNIS i sieć ekologiczna EECONET. System informacyjny tworzony jest dla 6 regionów biogeo-