49198 skanuj0006 (11)

386 PROGRAMY EUROPEJSKIE

Włączenie do sieci NATURA 2000 specjalnie chronionych ostoi ptaków, na mocy Dyrektywy ptasiej, odbywa się w formie mniej sformalizowanej. Działaniami tymi kieruje Komitet Ornis. Państwa członkowskie zobowiązane są do opracowania:

-    ramowej strategii ochrony sieci NATURA 2000,

-    planów ochrony dla specjalnych obszarów ochronnych (SOO).

Plan ochrony dla SOO winien uwzględniać:

•    Przeciwdziałanie przekształceniom siedlisk i niekorzystnym zmianom w obrębie priorytetowych populacji roślin i zwierząt.

•    Ustanowienie i respektowanie wymogów ścisłej ochrony gatunkowej, zakaz np. jakichkolwiek form celowego niszczenia i zabijania gatunków żyjących w stanie dzikim, płoszenia zwłaszcza w czasie rozrodu, wybierania jaj, niszczenia terenów rozrodu.

•    Przywracanie utraconych wartości, rekonstrukcję bądź renaturalizację systemów ekologicznych.

•    Opracowanie programów reintrodukcji gatunków rodzimych.

•    Monitorowanie i nadzór nad realizacją planów ochrony oraz ścisłe respektowanie prawa ochrony przyrody.

Plany ochrony, tam gdzie jest to konieczne z uwagi na zalecaną formę ochrony, wielkość i wielofunkcyjność obszaru, powinny mieć charakter kompleksowych opracowań, uwzględniających aspekty gospodarcze, społeczne i środowiskowe w celu zaproponowania zrównoważonych form użytkowania przestrzeni i zasobów przyrody. Tego typu plany ochrony są na ogół tworzone w ścisłej współpracy zespołów różnych specjalistów, nie tylko w dziedzinie nauk przyrodniczych. Takie podejście pozwala z jednej strony wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na zachowanie bądź odtworzenie priorytetowych siedlisk i gatunków, z drugiej strony wskaże, jak można bezkonfliktowo wykorzystać teren. Powodzenie realizacji planów ochrony obszarów sieci europejskiej będzie zależeć od zagwarantowania:

-    szerokiego udziału samorządów lokalnych, użytkowników przestrzeni i zasobów przyrody oraz całego społeczeństwa w pracach nad planem ochrony;

-    dostępu do informacji o planowanych działaniach;

-    systemu rekompensat za utracone korzyści.

Duże znaczenie dla ochrony sied NATURA 2000 ma instrument ocen oddziaływania na środowisko, który pozwala kontrolować i ograniczać skutki presji inwestycyjnej w obrębie sieci. Każdy plan lub inwestycja, które mogą zagrozić sied NATURA 2000, muszą być poddane ocenie oddziaływania na środowisko. Wobec koniecznośd realizacji, ze względów społecznych, inwestycji szkodliwej dla priorytetowych siedlisk i gatunków, państwo członkowskie jest zobowiązane do przeprowadzenia działań kompensacyjnych (np. odtworzenie ostoi w innym miejscu), zapewniających zachowanie spójnej całośd sieci. W wypadku takiej inwestycji Komisja musi wyrazić swoją opinię.

Państwa członkowskie są zobowiązane do sporządzania co 2 lata raportu o przewidywanych odstępstwach (derogacji).

Wielkie znaczenie będzie miał stopniowy proces włączania sieci NATURA 2000 do innych programów dotyczących turystyki, rozwoju obszarów wiejskich, polityki zalesieniowej, gospodarki wodnej itp. Działania te powinny być zsynchronizowane z kierunkami reformy, która ma dotyczyć Funduszy Strukturalnych i Wspólnej Polityki Rolnej, a została zasygnalizowana już w Agendzie 2000.

Unia Europejska wzięła na siebie obowiązek współfinansowania procesu tworzenia sieci NATURA 2000, odpowiednio do powierzchni wyznaczanych obszarów i poziomu rozwoju ekonomicznego danego kraju. Instrumenty finansowe wspierające tworzenie sied ekologicznej NATURA 2000 będą decydować o sukcesie tego przedsięwzięda priorytetowego w świetle Paneuropejskiej strategii różnorodności biologicznej i krajobrazowej (1995) i ambitnego w swoich założeniach. Unia Europejska od lat siedemdziesiątych realizuje to zamierzenie, koncentrując je w ostatniej dekadzie na obszarach sied europejskiej NATURA 2000.

Istnieje wiele możliwości ubiegania się o środki finansowe służące realizacji 'sieci NATURA 2000. Mogą one być wykorzystywane zarówno na etapie identyfikacji obszaru, nadania mu statusu prawnego, jak i później na etapie realizacji programu jego ochrony. Największe znaczenie ma fundusz LIFE-Natura, który jest podstawowym instrumentem finansowym utworzonym z myślą o realizacji sieci NATURA 2000. Cele ochrony różnorodności biologicznej zapisane są także w innych horyzontalnych funduszach Unii Europejskiej, jak: fundusz kohezyjny, fundusze strukturalne, środki towarzyszące przeznaczane na realizację programów rolnośrodowiskowych, fundusze programów rozwojowych.

Koordynację wdrożenia Dyrektywy siedliskowej i ptasiej prowadzi Dyrekcja Generalna DG XI Komisji Europejskiej. Funkcję opiniodawczą pełnią dwa komitety: do spraw siedlisk i Omis. W skład tych komitetów wchodzą przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich.

Za realizację programu CORINE odpowiada Europejska Agencja Ochrony Środowiska (EEA). W 1995 r. utworzono zintegrowaną bazę danych dla obszarów wytypowanych do ochrony w Europie - CDDA (Common Database of Designated Areas).

Zgodnie z Dyrektywą siedliskową państwa muszą wprowadzić:

-    odpowiednie instrumenty prawne,

-    zarządzanie miejscami będącymi pod ochroną,

-    system kontroli i egzekwowania wypadków naruszenia zasad ochrony,

-    monitoring i system zarządzania informacją o miejscach włączonych do sieci,

-    prowadzić sprawozdawczość.