36811 skanuj0005 (12)

384 PROGRAMY EUROPEJSKIE

inwentaryzacja przyrodnicza, teorie naukowe

I akty prawne |

wdrożenie ochrony,

finansowanie,

zarządzanie,

współpraca ze społecznościami lokalnymi,, edukacja

Rys. rV.7. Schemat organizacji NATURA 2000.

graficznych: borealny, kontynentalny, atlantycki, alpejski, śródziemnomorski oraz mikronezyjski.

Polska znajduje się w regionie kontynentalnym. Obejmuje on prawie całą Europę środkową i odznacza się umiarkowanym klimatem z mrozami w zimie i dominacją lasów mieszanych i liściastych. Ogólną zasadą ochrony w tym regionie biogeograficznym, a tym samym wdrożenia Dyrektywy siedliskowej, powinna być troska o pierwotne dla tego regionu lasy, które ukształtowały się. po zlodowaceniach. Siedliska nieleśne pierwotne dla tego obszaru są z natury bardzo nieliczne i powinny być objęte ochroną jako siedliska priorytetowe; przykłady takich biotopów to: bagna i torfowiska, skały - turnie i piargi, żwirowe brzegi rzek. Niektóre z siedlisk i gatunków, stanowiących przedmiot ochrony w Europie, związane są z działalnością człowieka w ostatnich wiekach (np. murawy kserotermiczne, ziołorośla, łąki i pastwiska). Wdrożenia Dyrektywy siedliskowej i sieci NATURA 2000 powinny uwzględniać także te półna-turalne obiekty przyrodnicze.

Zachowanie dziedzictwa przyrodniczego ma zapewnić spójna sieć obszarów programu NATURA 2000. Aby jednak było możliwe wdrożenie tej koncepcji, potrzebne jest zaplecze prawne i polityczne. Płaszczyzna polityczno-prawna (EMERALD) związana jest z inicjatywami Rady Europy. Wza-

jemny związek europejskiego systemu obszarów chronionych przedstawia rysunek IV.8.

Rys. IV.8. Schemat europejskiego systemu obszarów chronionych.

Realizacja programu sieci ekologicznej NATURA 2000 wymaga: 1) dobrego rozpoznania stanu różnorodności biologicznej w danym kraju, 2) znacznych nakładów finansowych oraz 3) sprawnie funkcjonującego systemu ochrony przyrody. Nie można realizować tego typu programu bez odpowiedniej struktury zarządzania procesem tworzenia sieci i respektowania działań ochronnych już funkcjonujących - na poziomie Unii Europejskiej, państw członkowskich, a przede wszystkim na poziomie lokalnym, w odniesieniu do poszczególnych elementów sieci.

Termin zakończenia I etapu dla państw członkowskich upłynął w roku 1995. W Polsce etap ten zakończono w formie zbiorczej mapy 1:750 000 (Dyduch-Falniowska i in., 1999; rys. IV.6) i banku danych zlokalizowanego w Instytucie Ochrony Przyrody w Krakowie. 956 ostoi zajmuje ok. 20% powierzchni kraju. Założenia te powinny przejść następnie konsultacje społeczno--polityczne. Po zakończeniu niekiedy (np. w Danii) trzyetapowych konsultacji (międzyresortowych, społecznych) minister ochrony środowiska zatwierdza listę krajową i przekazuje ją do Komisji Europejskiej.

W drugim etapie Komisja Europejska opracowuje w porozumieniu z każdym państwem członkowskim listę ostoi o znaczeniu wspólnotowym (OZW). Wybór obiektów z listy krajowej zatwierdzany jest przez Komitet do spraw Siedlisk działający przy Komisji Europejskiej. Na tym etapie następuje współpraca z Europejskim Centrum Ochrony Przyrody ETC-NC (European Topie Centre for Naturę Conservation) związanym z Europejską Agencją Środowiska. Definitywna akceptacja ustalonej listy ostoi następuje na posiedzeniu Rady Ministrów Unii Europejskiej. Przedstawiona procedura pokazuje, jak złożony i wieloetapowy jest proces tworzenia sieci obszarów NATURA 2000.

Omówiony drugi etap miał się zakończyć w roku 1988. Do roku 1999 procedurę uzgodnieniową zakończono dla 3 stref biogeograficznych: mikro-nezji, alpejskiej i śródziemnomorskiej.

W trzecim etapie kraje członkowskie w ciągu 6 lat powinny nadać odpowiedni status prawny wszystkim ostojom zatwierdzonym przez Komisję Europejską.