skanuj0015 (241)

4,3. Gatunki specjalnej troski

przyrody lub na obszarach Natura 2000 (zob. rozdz. 9). Z kolei dzięki zaangażowaniu naukowców i wieloletniej ochronie prawnej wiele gatunków uratowano przed zagładą, a nawet wydobyto ze stanu zagrożenia spowodowanego ich bezpośrednim niszczeniem lub zabijaniem. Niektóre skreślono z czerwonych list, chociaż zapobiegawczo nadal podlegają ochronie gatunkowej, np. szafran spiski, śnieżyczka przebiśnieg, mieczyk dachówkowaty, a ze zwierząt — bóbr i kormoran.

Jeśli zatem czerwone listy wskazują, które gatunki wymagają ochrony, to pierwszych wskazówek przydatnych w opracowaniach konkretnych programów ochronnych dostarczają autorzy czerwonych ksiąg. Ich lektura prowadzi do wniosku, że zagrożenie współcześnie żyjących gatunków ma swoje podstawowe źródło w trzech grupach przyczyn, z których pierwsza tkwi w naturze samego gatunku: jego nielicznej populacji i niewielkim zasięgu geograficznym, często w powiązaniu ze specyficznymi wymaganiami siedliskowymi i bardzo wąskim zakresem tolerancji ekologicznej, natomiast dwie pozostałe wiążą się z bezpośrednią lub pośrednią antropopresją, czyli oddziaływaniem człowieka i jego gospodarki na środowisko przyrodnicze.

Duża grupa gatunków opisanych w czerwonych księgach jako ginące i krytycz- Małe populacje nie zagożone reprezentowana jest przez populacje złożone z niewielkiej liczby osob- i^ako czy^nnik ników. Zbyt mała liczebność (wielkość) populacji, niezależnie od jej przyczyn, jest ganków³ wymieniana także jako częsty powód wymierania gatunków w przeszłości. Określenie „zbyt mała” jest pojęciem względnym, które należy odnosić do tzw. najmniej-