24934 skanuj0025 (139)

4.3. Gatunki specjalnej troski

4.3. Gatunki specjalnej troski

Zapobieganie wymieraniu takich gatunków musi się sprowadzać do ochrony środowisk ich życia, a zatem ochrony obszarów, na których dziko żyjące organizmy mogą zaspokoić wszystkie swoje potrzeby w trakcie wzrostu, rozwoju osobniczego i reprodukcji. Dobrym przykładem są gatunki ptaków wodno-błotnych (Dobrowolski i Lewandowski 1998).

Dzięki terenowym i laboratoryjnym badaniom prowadzonym przez ekologów coraz lepiej poznany jest zakres tolerancji poszczególnych gatunków, a zatem także ich wrażli- Miłek wiosenny, niegdyś w Polsce masowo pozyskiwany, wość lub odporność na niekorzyst-    °d wielu lat ściśle chroniony

ne zmiany środowiska spowodowane gospodarką człowieka. Wiadomo zatem, że pewne zagrożenia antropogeniczne, m.in. przemysłowe i komunalne zanieczyszczenia powietrza, mają charakter globalny, przemieszczają się na wielkie odległości i szkodzą wszystkim żywym organi

115

zmom, chociaż w różnym stopniu zależnie od ich indywidualnej wrażliwości.

Inne, o zasięgu regionalnym lub lokalnym, jak osuszanie gleby, zmiana sposobu użytkowania gruntów, nawożenie mineralne gleb, budowa sztucznych zbiorników wodnych czy wylesienia, wiążą się z utratą siedlisk lub drastycznym pogorszeniem warunków życia tylko tych populacji, które znalazły się w zasięgu oddziaływania niekorzystnych czynników. W takich przypadkach wyznaczenie odpowiednio dużych obszarów poddanych prawnej ochronie, biernej lub czynnej, może być właściwą drogą zapobiegania dalszym stratom różnorodności biologicznej.

W wyborze właściwego sposobu ochrony zagrożonych gatunków pomocna jest Gatunki wiedza z zakresu ich relacji międzygatunkowych, których zaburzenie może być tak zagrożone samo groźne jak dewastacja siedliska. Powszechnie znana jest zależność występo- zaburzeń wania i liczebności zwierząt drapieżnych od obecności i liczebności populacji zwie- biocenozy rząt stanowiących ich naturalny pokarm, a także zależność rozwoju drzew iglastych od ich symbiozy z grzybami mikoryzowymi czy też efektywności zapylania kwiatów roślin entomofilnych od obecności i liczebności populacji zapylających je owadów. Rzeczywiste zależności międzygatunkowe są jednak dużo bardziej złożone. Na przykład, skuteczność zapylania kwiatów strzałki wodnej jest zależna od obecności ryb w zbiorniku, co z pozoru wydaje się absurdalne. Wprawdzie ryby nie przenoszą pyłku na słupki kwiatów strzałki, niemniej zjadają dużo podwodnych form larwalnych drapieżnych ważek, decydując tym samym o liczebności populacji dorosłych owadów. Jeśli natomiast ryb nie ma lub jest ich niewiele, to liczebność ważek,