str08 (2)

opancerzonych przedziałach bojowych, zmieniono również konstrukcję kadłuba oraz podwozia. Te warianty, z powodu zakończenia II wojny światowej, nie były już zatwierdzone do produkcji seryjnej.

Natomiast większym sukcesem zakończyły się próby jeszcze innego wykorzystania podwozia działa samobieżnego SU--76. W roku 1942 Państwowy Komitet Obrony (GKO) zalecił inżynierom Biura Konstrukcyjnego Fabryki nr 38 w Kiro-wie (dawna Kołomeńska Fabryka Parowozów) opracowanie lekkich samobieżnych dział uzbrojonych w armaty przeciwlotnicze małego kalibru.

Konstruktorzy fabryki w wyznaczonym terminie przedstawili gotowe prototypy dział, oznaczonych indeksem ZSU-37 (Ze-nitnaja Samochodnaja Ustanowka; liczba oznacza kaliber armaty). Wóz uzbrojony był w odpowiednio przystosowaną 37 mm armatę przeciwlotniczą wz. 1939. Do budowy dział ZSU-37 wykorzystano podwozia pierwszych serii dział SU-76 z dwoma skrzyniami przekładniowymi, co spowodowało zwłokę w przyjęciu tych pojazdów do uzbrojenia. Dopiero po użyciu zmodernizowanych podwozi (SU-76M) działa ZSU-37 poddano ponownym próbom na poligonie wojsk pancernych. Doświadczenia trwały dość długo, tak że ZSU-37 skierowano do produkcji seryjnej dopiero w roku 1944; wojska frontowe otrzymały pierwsze partie tego sprzętu w roku 1945.

Należy tu wspomnieć o jeszcze jednym typie lekkiego działa samobieżnego, oznaczonym symbolem SU-76-I. Nie była to jednak oryginalna konstrukcja radziecka, lecz pojazd zbudowany na podwoziu zdobycznego czołgu niemieckiego PzKpfw III; z tego też powodu nie będzie tu omawiana.¹

BOJOWE ZASTOSOWANIE DZIAŁ SAMOBIEŻNYCH SU-76

Wkrótce po uruchomieniu produkcji seryjnej dział samobieżnych SU-76, Dowództwo Artylerii Armii Czerwonej utworzyło Centralny Ośrodek Formowania i Szkolenia Artylerii Samobieżnej, mający przygotować kadry specjalistów nowej broni, tworzyć jednostki, a także wypracować najprzydatniejsze formy organizacyjne oraz metody wykorzystania sprzętu bojowego. W grudniu 1942 r. w ośrodku przystąpiono do formowania pierwszych 30 pułków artylerii samobieżnej rezerwy naczelnego dowództwa. W końcu stycznia 1943 r. dwie takie jednostki wyposażono w lekkie działa SU-76 i średnie SU-122 ¹ pochodzące z pierwszych serii produkcyjnych, jeszcze w pewnym sensie prototypowych (skład mieszany — 17 lekkich wozów i 8 średnich) i skierowano na Front Wołchowski. W marcu dwie dalsze jednostki tego typu przydzielono Frontowi Zachodniemu.

Po zdobyciu pierwszych doświadczeń bojowych wprowadzono pewne zmiany organizacyjne. Od wiosny 1943 r. poczęto tworzyć już jednolite pułki dział samobieżnych SU-76 z 21 wozami (organizacja takiego pułku omówiona jest w następnym rozdziale). Również w tym roku powstały pierwsze samodzielne dywizjony artylerii samobieżnej SU-76 przydzielone początkowo dywizjom piechoty gwardii. W następnym roku dywizjony takie otrzymały i inne związki piechoty. Latem 1944 r. w związku z koniecznością jeszcze bardziej masowego użycia dział samobieżnych podczas przełamywania obrony taktycznej Niemców na zasadniczych kierunkach uderzeń oraz z powodu konieczności silniejszego wsparcia grup szybkich, działających w przestrzeni operacyjnej, radziecki Sztab Generalny nakazał formowanie jeszcze większych jednostek dział SU-76, a mianowicie brygad artylerii samobieżnej. Miały one organizację trzypułkową i liczyły do 60 dział samobieżnych SU-76 i 5 czołgów lekkich T-70.

Działo samobieżne SU-76 przeznaczone było do zwalczania piechoty, jej środków ogniowych (gniazd karabinów maszynowych, stanowisk moździerzy), artylerii, niszczenia drewnianych schronów bojowych, a także zwalczania czołgów i innych wozów bojowych przeciwnika. Z uwagi na konstrukcję, nie mogło spełniać roli czołgu, lecz tylko ruchomego środka ogniowego o dużej mobilności, częściowo chronionego osłoną pancerną. Dlatego też jego zadaniem było stałe towarzyszenie i wspieranie ogniem piechoty, kawalerii lub czołgów w ich szykach bojowych w drugim rzucie. Zwalczanie wykrytych celów załoga SU-76 prowadziła zazwyczaj z krótkich przystanków, ogniem bezpośrednim z odległości 600—1500 m. W praktyce, podczas natarcia poszczególne baterie SU-76 z dywizjonu dział samobieżnych przydzielano zazwyczaj batalionom lub pułkom piechoty wykonującym okre-

• Dane o tym dziale znajdzie Czytelnik w pracy J. Magr.uskicgo ..Radzieckie działa samobieżne". Wyd. MON 1976.

8

1

Jego opis znajdzie Czytelnik w broszurze J. Magnuskiego „Działo pancerne SU-85” (TBU nr 8), Wyd. MON 1971.