img010 (96)

rackiej „mogą” one występować (pojedynczo lub w komplecie), nie stanowiąc jej wyznaczników obligatoryjnych. Charakterystyczne wydaje się przy tym, że przewidywanym adresatem baśni literackich, w znacznej mierze wyemancypowanych z bezpośrednich związków tematycznych i strukturalnych z folklorem, jest odbiorca nieco starszy (czasem nawet dorosły) czytający już samodzielnie i dysponujący określoną wiedzą literacką. Dzieciom młodszym natomiast wyznaczane jest zwykle miejsce w folklorystycznym czy „folkloropodobnym” modelu komunikacyjnym opartym na bezpośrednim (za pomocą głośnej lektury lub opowiadania z pamięci) przekazywaniu wątków o jasnej i klarownej konstrukcji, zaczerpniętych bądź z tradycji ludowej, bądź też na mej wzorowanych.

Na wyjaśnienie zasługuje jeszcze kwestia określenia bajki jako specyficznego tworzywa teatralnego. Zainteresowanie twórców teatrów dziecięcych tym gatunkiem zaznaczało się we wszystkich niemal okresach rozwoju dramaturgii dziecięcej. W spektaklach opierano się bądź na oryginalnych utworach dramatycznych, bądź, znacznie częściej, dokonywano adaptacji baśni pisanych wierszem lub prozą. Dla potrzeb sceny opracowywano zarówno najbardziej znane wątki ludowe (Kot w butach, Jaś i Małgosia, Kopciuszek), jak i trudne i pojemne znaczeniowo baśnie literackie (Porwanie w Tiutiurlistanie W. Żukrowskego czy Król Maciuś Pierwszy J. Korczaka).

Dokonując przeglądu dorobku dramaturgii dziecięcej po 1945 r. S. Frycie stwierdza: „Podstawowym gatunkiem w »dziecięcej« literaturze dramatycznej jest bajka i baśń sceniczna”¹⁵, te właśnie gatunki nadal decydują o kształcie teatru dla najmłodszych i jego propozycjach repertuarowych. Dokładna analiza baśni scenicznej,^ uwzględniająca osiągnięcia współczesnej teatrologii, wykracza jednak poza ramy tej pracy. Do oryginalnych utworów scenicznych będziemy zatem odwoływać się jedynie wyjątkowo, głównie w kontekście rozważań inad baśnią poetycką, wyrażając równocześnie pogląd, że dzieje bajki w teatrze dawniejszym i współczesnym zasługują na odrębną książkę.