28599

grudki chłonne występują pojedynczo lub w grupach w tkance łącznej wiotkiej, jako grudki limfatyczne nieotorbione. a także stanowią istotny element narządów limfatycznych otorbionych. takich jak węzły limfatyczne i śledziona grudki limfatyczne nieotorbione występują najczęściej w ścianie przewodu pokarmowego, dróg oddechowych i narządów moczowo-płciowych

mogą występować samotnie lub w skupiskach tworząc migdałki lub tak zwane grudki limfatyczne skupione (kępki Peyera) w skupiskach występują również w ścianie wyrostka robaczkowego, w miejscach tych lezą w bezpośrednim sąsiedztwie nabłonka

uczestniczą w wytwarzaniu limfocytów i stanowią jeden z elementów obrony przed inwazją drobnoustrojów znajdujących się pod nabłonkiem tkanek

po pobudzeniu antygenem, np. bakteryjnym, w środkugrudki pojawia się owalne przejaśnienie zwane ośrodkiem lub centriłn rozmnażania (strefa jasna - centrocyty i strefa ciemna - centroblasty). które kontrastuje z ciemnym obwodem zwanym płaszczem lub pasmem zagęszczania

w przebiegu przewlekłych reakcji zapalnych dochodzi czasem do powstawania ośrodków rozmnażania w narządach nielimfatycznych

o plamki mleczne - skupiska limfocytów i makrofagów w błonie surowiczej pokrywającej jamę otrzewnej i opłunej. szczególnie dobrze widoczne w sieci wielkiej, obecne u dzieci, zanikają u ludzi dorosłych, u których mogą się pojawiać ponownie w trakcie zakazeń w obrębie jamy otrzewnej o migdałki - grudki limfatyczne uiożone pojedynczo lub w skupiskach tuz pod nabłonkiem w miejscu krzyżowania się górnego odcinka dróg oddechowych z przewodem pokarmowym, migdałki pokryte są nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, niektóre wielorzędowym walcowatym, nabłonek wnika w głąb tkanki tworząc krypty, wyróżniamy migdałki: językowy, podniebienne. trąbkowe. gardłowy, a także nagłośniowy i krtaniowy, w obrębie nabłonka pokrywającego, szczególnie w kryptach, obserwuje się liczne limfocyty, w grudkach limfatycznych obserwuje się często ośrodki rozmnażania i plazmocyty

o tkanka limfatyczna związana ze ścianą jelit - w ścianie jelit występują zarówno samotne limfocyty (blaszka właściwa błony śluzowej, śródnabłonkowo) jak i grudki, leżące samotnie lub w skupieniu, tkanka limfatyczna związana ze ścianą jelit stanowi największe nagromadzenie limfocytów w organizmie:

•    grudki limfatyczne samotne - rozrzucone wzdłuż całego jelita, szczególnie w końcowym odcinku jelita cienkiego, lezą w blaszce właściwej błony śluzowej, większe grudki sięgają przez blaszkę mięśniową błony śluzowej do błony podśluzowej

•    grudki limfatyczne skupione - zwane również kępkami Peyera. występują głównie w jelicie krętym, w grudkach tych znajdują się żyłki pozawłosowate wysłane wysokim śródbłonkiem (HEV), są one miejscem wychodzenia limfocytów krążących we krwi do grudek

•    grudki limfatyczne wyrostka robaczkowego - w blaszce właściwej błony śluzowej wyrostka, gęsto uiozone. sięgają głęboko do błony podśluzowej. powodują znaczne pogrubienie ściany wyrostka, mogą być w nich widoczne ośrodki rozmnażania

Węzły limfatyczne

narządy leżące na przebiegu naczyń limfatycznych. które uchodzą do węzła a następnie go opuszczają

można je przyrównać do filtrów lezących na drodze limfy płynącej następnie do większych naczyń limfatycznych. przewodu

piersiowego i do krwi

do zasadniczych czynności należą:

o filtracja limfy i zatrzymywanie zawartych w niej antygenów (wolnych i obecnych na komórkach dendrytycznych), a także drobnoustrojów, komórek nowotworowych i drobnych cząstek stałych o wytwarzanie aktywowanych limfocytów T i B

węzeł limfatyczny otoczony jest torebką łącznotkankową. tuz pod nią znajduje się zatoka brzezna. do której od strony

wypukłej węzła wpływa limfa kilkoma naczyniami limfatycznymi doprowadzającymi

od strony wnęki odchodzą natomiast mniej liczne, ale za to szersze naczynia limfatyczne odprowadzające

obydwa typy naczyń zaopatrzone są w zastawki - jednokierunkowy przepływ limfy

w węźle można wyróżnić część korową i część rdzenną lezącą wewnątrz węzła bliżej jego wnęki

od torebki węzła w jego części wypukłej odchodzą w głąb węzła beleczki łącznotkankowe. w części korowej mają one

regularny charakter i przypominają szprychy koła lub promienie (beleczki kory, beleczki promieniste), przedłużeniem ich w

kierunku wnęki są beleczki rdzenne

beleczki promieniste dzielą część korową na obszary zwane niszami lub komorami

z lezącej pod torebką zatoki brzeżnej limfa płynie biegnącymi wzdłua beleczek zatokami promienistymi, a dalej zatokami rdzennymi, aby we wnęce węzła wpłynąć następnie do naczyń odprowadzających

tkanka limfatyczna wypełniająca nisze ograniczona jest ostro od strony torebki węzła przez zatokę brzeżną, a od strony beleczek promienistych przez zatoki promieniste, w głąb węzła wnika jej przedłużenie zwane pasmem zagęszczania pasy zagęszczania przechodzą w rdzeniu w nieregularne i rozgałęziające się sznury rdzenne miązsz węzła odgraniczony jest od zatok brzeżnych oraz od zatok promienistych ściśle do siebie przylegającymi fibroblastami. które tworzą selektywną barierę, nieprzepuszczalną dla większych cząstek

przez barierę tę przeciskają się komórki dendrytyczne oraz limfocyty docierające do węzła wraz z limfą (większość limfocytów wnika do węzła drogą krwi poprzez żyłki z wysokim śródbłonkiem)

małe cząsteczki (np. chemokiny) docierające do węzła wraz z chłonką wnikają do miązszu przez specjalne przewodziki. utworzone przez wypustki fibroblastycznych komórek siateczkowych

wypustki te otaczają pęczki włókien kolagenowych i transportują wpływające do węzła chemokiny do powierzchni podstawnej żyłek z wysokim śródbłonkiem. tą samą drogą do węzła transportowane są kompleksy immunologiczne i rozpuszczalne antygeny, wychwytywane w miąższu węzła przez komórki dendrytyczne Zrąb węzła

rusztowaniem jest torebka łącznotkankowa i odchodzące od niej beleczki promieniste i rdzenne

na tym rusztowaniu opiera się sieć utworzona z włókien (głównie siateczkowych) i komórek łączących się swym wypustkami, w okach tej sieci leżą limfocyty (sieć widoczna nawet w świetle zatok)

Kora węzła

można wyróżnić dwa obszary, pierwszy obejmuje korę zewnętrzną a drugi korę pośrednią i głęboką

kora pośrednia i głęboka tworzą strefę przykorową i stanowią tak zwany obszar grasiczozalezny węzła, limfocyty rzadko

ułożone w porównaniu do kory zewnętrznej

w korze zewnętrznej znajdują się msze. otoczone od strony torebki przez zatokę brzezną, po bokach przez zatoki promieniste i beleczki łącznotkankowe

nisze te wypełnione są przez tkankę limfatyczną w kształcie piramid z gęsto uiożonymi limfocytami

w okresie gdy dany węzeł uczestniczy w odpowiedzi immunologicznej w niszach pojawiają się grudki limfatyczne zawierające ośrodki rozmnażania

o grudki limfatyczne węzła - podobne do grudek limfatycznych meotorbionych. w środku pobudzonej grudki można zauważyć ośrodek rozmnażania, w grudce następujące strefy: strefa ciemna (intensywnie proliferujące LimB -