img834 (2)

iast w niezbyt precyzyjny sposób parafrazować albo cytować dyskurs, jak się często robi w socjologicznych opracowaniach, analiza dyskursu irębnia różne poziomy, jednostki i konstrukcje w każdym z tych -wy— iarów, a także formułuje reguły i strategie ich normatywnych lub fefctycznych użyć. Odnosi do siebie te jednostki i poziomy na płaszczyźnie T_n^cjonalnej, a tym samym wyjaśnia, dlaczego zostały one użyte. W ten sam scosób funkcjonalnie wiąże struktury dyskursu ze strukturami społecznego i £_lrarowego kontekstu, a z kolei tak połączone zestawienia odnosi do struktur i strategii poznawczych. Analiza dyskursu posuwa się więc od globalnego do lokalnego poziomu wypowiedzi, tekstu, kontekstu albo społeczeństwa, a także w odwrotnym kierunku. Może rozpatrywać procesy typu góra-dół, zaczynając od ogólnych abstrakcyjnych wzorców, albo dół-góra, zaczynając od szczegółów, dotyczących faktycznie wykorzystanych dźwięków, słów, gestów, znaczeń . r.rategii. I wreszcie - co może najważniejsze - analiza dyskursu dostarcza Teoretycznych i metodologicznych narzędzi dla dobrze ugruntowanego, szytycznego sposobu badania stosunków władzy i społecznych nierówności.

Kierując się szeregiem swoistych zasad, analiza dyskursu zajmuje odrębne miejsce wśród nauk społecznych i humanistycznych. Udowodniła, że jest w s:anie zapewnić wgląd w wiele społecznych i mentalnych zjawisk, które na polu innych dyscyplin były pomijane lub zaniedbywane. W tym sensie analiza dyskursu nie jest metodą, którą można by po prostu zastosować w badaniach psychologicznych, socjologicznych, antropologicznych lub politologicznych. Podobnie jak w przypadku innych ważnych studiów interdyscyplinarnych, np. nauk o poznaniu, biologii molekularnej albo biochemii, analiza dyskursu aspiruje do statusu autonomicznej dziedziny badań, z własnymi zjawiskami i przedmiotami poznania, teoriami, metodami i założeniami. W perspektywie lingwistycznej i psychologicznej nauka ta podkreśla, że język i myśl znajdują swoje funkcjonalne manifestacje w dyskursywnych i społecznych interakcjach. Z kolei w perspektywie socjologicznej analiza dyskursu uwypukla fakt, że społeczne i polityczne instytucje, organizacje, stosunki grupowe, struktury, procesy, zwyczaje i inne ważne zjawiska powinny być też rozpatrywane na poziomie swoich faktycznych przejawów, artykulacji albo realizacji w dyskursie, rozumianym jako zastosowanie form językowych, komunikacja oraz interakcja.

Niewiele dyscyplin oferuje tak szerokie, interdyscyplinarne, wielokulturowe i doniosłe społecznie ujęcie języka, poznania, komunikacji i interakcji. Niewiele dyscyplin pozwala studentom koncentrować się na niewielkich, ale znaczących szczegółach tekstów lub wypowiedzi, jak też na fascynujących procesach poznawczych i reprezentacjach społeczno-mentalnych, a zarazem brać pod uwagę fundamentalne, społeczne i polityczne problemy naszych czasów. Niewiele dyscyplin dostarcza tak wiele możliwości łączenia formalnej precyzji z szerokimi ramami wyjaśniającymi, jak ludzie używają języka, myślą i oddziałują na siebie, a tym samym współtworzą i odtwarzają swoje grupy, społeczeństwa i kultury.

43