img938 (4)

img938 (4)



dnim punkcie, gdyż powoduje on zmiękczenie poprzedzających segmentów, Bezpośrednio przed [ć] lub [3] obserwujemy więc upodobnienia pod względem miękkości. W tym miejscu prześledźmy zatem, w jaki sposób zgodnie z normą kulturalnej polszczyzny mogą być realizowane segmenty t lub d występując* przed głoskami przedniojęzykowo-zębowymi [c] lub [3], Połączenia takie mogą być wariantywnie wymawiane jako grupy złożone z sąsiadujących ze sobą przedniojęzykowo-zębowych zwartych głosek [t] lub [dj i przedniojęzykowo--zębowych afrykat [c] lub [3], por.: przywódca — [psyvutca] sad cały — [sat cćjiuyj oddzwonić — [od3vońić]

nad dzbanem — [nac^Jbanem] matce — [matce] brat Celiny — [brajjjel’iny] brat dzwoni — [brac^vońi]

Możliwa jest jednak inna realizacja, będąca wynikiem koartykulacyjnych upodobnień pod względem sposobu artykulacji. Cytowane wyżej wyrażenia mogą być wymawiane nie z głoskami zwartymi [t] lub [d], lecz ze zwarto-szczelinowy-mi [c] lub [3], por.:

przywódca — [pśyvu-ca] sad cały — [sa-^cauy] oddzwonić — [o-^JSvońić] nad dzbanem — [na-^banem] matce — [ma-ce] brat Celiny — [bra« cel’iny] brat dzwoni — [bra-^3vońi]

Tym razem obserwujemy regresywne oddziaływanie prawostronnego kontekstu głosek [c] lub [3] na rodzaj zapory, na którą napotyka powietrze wydostające się z płuc w czasie artykulacji poprzedzającego segmentu. Arty-kulatory zbyt wcześnie przygotowując się do wykonania szczeliny, która jest fazą wymawiania afrykat [c], [3], powodują, że poprzedni segment przestaje być głoską tylko i wyłącznie zwartą. Następuje jego afrykatyzacja, w rezultacie której całkowicie upodabnia się on do swojej prawostronnej sąsiadki. Ostatecznie stwierdzimy, że tak wewnątrzwyrazowe, jak i między-wyrazowe połączenia tc, dc, tdz, ddz wariantywnie realizowane są zgodnie z następującą regułą:

tc lub dc -........-* [tc] albo [»c], np.:

kotce — [kotce] albo [ko-ce]

kot cudny — [kojcudny] albo [ko-cudny]

radca — [ratca] albo | ra*ca|

dziad całuje — [3a^auuie] albo [Sa^auuie]

tdz lub ddz------ [d 3] albo [*3], np.:

kat dzwoni — [kacjJ5vońi] albo |ka»^3voni] grad dzwoni — [grad 3vońi] albo [gra* 3vońi]

Charakteryzując upodobnienia pod względem miejsca i sposobu artykula-i p spółgłosek, warto zwrócić uwagę na fakt, że głoski [s], [z] w sąsiedztwie tl/iąsłowych mogą być realizowane w dwojaki sposób. Połączenia zsz, zż(z rz), cz, z dż, s sz, s ż(rz), scz, s di mogą być wymawiane jako grupy złożone / przedniojęzykowo-zębowych głosek [s] lub [z] i przedniojęzykowo-dziąsło-wych dźwięków [s], [ż], [ć] lub [3], por.: zszyć — [ssyć] zżyć — [zżyć] zrzekła się — [zżekua śeu] z czego — [^Jego] z dżemem — [^Jemem] las szumi — [la^Jum’i] los żony — [lo^j.onyj pas czarny — [pas ćarny] los dżokeja — [loz3okeia]

[la* sum i]

U

[Io» |ony]


las szumi los żony -

pas czarny — [padamy]

Dotychczasowe obserwacje prowadzą ostatecznie do wniosku, że dla współczesnej polszczyzny charakterystyczne są następujące reguły asymilacji [z] lub [s] do następujących po nich dziąsłowych:

^ albo [sś]

zsz; ssz

albo [•§], por.:

przez szacunek — [pśe^Jacunek] albo [pśe^Jacunek |

zszywka — [sśyfka| albo [»śyfka]

pies szczeka |p’jć^ ijćeka] albo [p’ić«ijćcka|


Możliwa jest również inna realizacja polegająca na wymawianiu połączeń złożonych z dwóch segmentów przedniojęzykowo-dziąsłowych, por.: zszyć — [*syć] zżyć[•żyć] zrzekła się — [*żekua śeu] z czego — [^yego] z dżemem — [^3emem]

117


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
img938 (4) dnim punkcie, gdyż powoduje on zmiękczenie poprzedzających segmentów, Bezpośrednio przed
img938 (4) dnim punkcie, gdyż powoduje on zmiękczenie poprzedzających segmentów, Bezpośrednio przed
folder seksuologii0 Cukrzyca powoduje zaburzenia erekcji poprzez kilka mechanizmów: •   &
Zdjęcie0285 £M* wsobny prowadzi lię przez 5-8 pokolert Powoduje on wzrost homozygotyczności roślin,
skanuj0361 (2) 1)    liczba zębów w małym kole (zi) nie może być zbyt mała, gdyż powo
Na podstawie wyliczeń widzimy iż najkorzystniejszy jest wariant restrykcyjny. Powoduje on przyrost w
IMG46 (6) 151 -    Po zagryzieniu zmiękczonego poprzednio wosku przez pacjenta, asys
page0171 167 ma jednakowy czas reakcyi, gdyż zmienia on się co do płci, wieku i temperamentu, jak na
kral nie dużego nadmiaru powietrza, gdyż powoduje to pewne straty, m.in. wpływa na zwiększenie wymi
IMAG0067 (5) 4 PrTOchod** do ostatniego /.eapcłu pr/eśwładcień nu Umat omawia-n#j tu relacji. Jo ni
David Kahn Krav maga9 ną kontuzję. Szczególnie niebezpieczny jest obrót w prawo lub w lewo, gdyż zm
> W danym podmiocie musi być rozpatrywana z dwóch punktów widzenia, gdyż powoduje: dwie. równocze
CCF20091001025 tif wy. Podobnie w drugim przykładzie; śmierć rannego jest wprawdzie czymś przyszłym

więcej podobnych podstron