IMGP0185

262

omumm

po prostu zestawiać ze sobą i porządkować syiHagmy. Na przykład w starofrancuskim porządek słów w zdaniu heraldycznym jest ważnym elementem składniowym objaśniającym strukturę i podział herbu. W łacinie, gdzie miejsce słowa w zdaniu jest bardziej dowolne, taki stan rzeczy nie jest możliwy. Dlatego w przypadku tego samego niezbyt skomplikowanego herbu objaśnienie po francusku zajmuje dwie łub trzy linijki, a jego łaciński odpowiednik nieraz aż sześć, osiem linijek. W przeciwieństwie do innych dziedzin nauki i techniki, łacińska wersja blazonowania jest zawsze dłuższa od objaśnienia herbu w języku miejscowym.

Od herbowej tarczy do szlacheckiego klejnotu

Tarcza herbowa jest głównym elementem kompozycji heraldycznej: na niej mieści się herb striclo sensu, jednak w miarę upływu czasu na przedstawieniach malowanych, rzeźbionych lub grawerowanych wyrastają wokół niej elementy dodatkowe, nieraz czysto dekoracyjne (hełmy, korony), a nieraz ułatwiające ustalenie tożsamości, związki pokrewieństwa lub stanowisko piastowane przez właściciela: insygnia prałatów, atrybuty świadczące

0    sprawowanej funkcji, a z czasem łańcuchy zakonów rycerskich. Z ornamentów wyrastających poza herbową tarczę najstarszym

1    najbardziej znaczącym jest klejnot, czyli część herbu umieszczona nad hełmem lub koroną. Wyraża on zarówno dążenia indywidualne, jak i związki pokrewieństwa typu klanowego.

Klejnotu nic wynalazła średniowieczna heraldyka, istniał w prehistorii i występował w różnych społeczeństwach. W Europie najchętniej i najdłużej używali go wojownicy germańscy i skandynawscy. Trudno jest ustalić bezpośredni związek między klejnotami późnej starożytności i wczesnego średniowiecza a czysto heraldycznymi klejnotami pojawiającymi się u schyłku XII wieku. Tc ostatnie są nic tyłko zwykłą ozdobą hełmu: są prawdziwymi maskami. Nic odgrywają wielkiej roli wojskowa (nosi się je raczej podczas turnieju, a nie w czasie bitwy), mają natomiast wielkie znaczenie symboliczne. Pojawiają się w chwili, gdy głowa staje się najważniejszym elementem w systemie wyobrażeń powstałym wokół ciała i gestu. Ponadto pisują się doskonale w grę „ukryć, aby ukazać", tak eh.    tyczną dla

większości znaków identyfikacyjnych lub uK ntyiikuiących używanych w zachodniej Europie od początku XII wieku, zwłaszcza