Środki stylistyczne 0 111

f LEKSYKALNE ŚRODKI STYLISTYCZNE H

PORÓWNANIE

___

-    lo zestawienie ze sobą dwóch przedmiotów, zjawisk, pojęć ze względu na łączące je ‘ podobieństwo, posiadanie jakiejś cechy wspólnej, np. silny jak tur, czerwony jak krew.

-    podobieństwo może być odczytane od razu, choć czasami trzeba się go z trudem do- ^: szukiwać (zwłaszcza w porównaniach poetyckich).

-    człony porównania powiązane są wyrażeniami: jak, jakby, jak gdyby, jako, niby, podob- >

nie, na kształt    l

Obłoki leżą w stawie Jak płatki w szklance wody.

Laską pluskam ostrożnie Aby nie zmącić pogody.

(J. TUWIM, Strofy v późnym fecie)

PORÓWNANIE HOMERYCKIE

-“Csg©³-

-    lo mocno rozbudowane, obszerne porównanie.    }

-    człon drugi jest rozwiniętym, samodzielnym obrazem poetyckim.

-    było stosowane przez Homera (stąd nazwa) w Iliadzie i Odysei, charakterystyczne dla ś eposu, często używane przez A. Mickiewicza w Panu Tadeuszu;

-    rzadziej występuje w poezji współczesnej.    i

Jako wilk, obskoczony znienacka przy ścierwie,

Rzuca się oślep w zgraję, co mu ucztę przerwie,

Już goni, ma ją szarpać, wtem śród psiego wrzasku Trzaslo ciche pólkurcze, wilk zna je po trzasku,

Śledzi okiem, postrzega, że z tylu za charty,

Myśliwiec wpół schylony, na kolanie wsparty,

Rurę ku niemu wije i już cyngla tyka;

Wilk uszy spuszcza, ogon podtuliwszy zmyka,

[...]

Tak i Gerwazy z groźną cofał się postawą.

(A. MICKIEWICZ, Pan Tadeusz)

METAFORA

-*<§§©=-

przenośnia

-    to wyrażenie, które poprzez nietypowe połączenie wyrazów uzyskuje nowe i (metaforyczne) znaczenie; nieco inne, niż to, które wynikałoby ze znaczeń po- > szczególnych wyrazów.

-    metafory często występują w języku potocznym, są używane i powszechnie ro- ; zumiane, np. życiowe zakręty, ostry język, rozmowa w cztery oczy.

-    metafory poetyckie są wynikiem indywidualnych, twórczych dokonań językowych au- ; lora, mają charakter niepowtarzalny i jednorazowy.

-    od czasów starożytnych uważana była za jeden z głównych środków slylistycz- • nych występujących w utworach poetyckich.

-    szczególnymi przykładami metafor są: melonimia, synekdocha, animizacja • i personifikacja.

Obłoki, co z ziemi wstają I płyną w słońca blask zloty,

Acli, one ini się być zdają Skrzydłami mojej tęsknoty.

[-•)

Gwiazdy, co krążą w przestrzeniach Po drogacli nieskończoności,

Są one dla mnie w marzeniach Oczami mojej miłości.

(A. ASNYK, Tęsknotu)

Jak bezbronny, przeczysty śnieg dusza moja zaściela ziemię lam, gdzie nagi czerni się las i gdzie woda po rowacli drzemie.

(K. ILLAKOWICZÓWNA, Śnieg)