IMGD86

Edukacja wspierająca uczniów w wieku wczesnoszkolnym 175

niu tego słowa, szukający sukcesu w uznaniu rówieśników dla zachowań odbiegających od normy, np. niewykonywania poleceń, brawurowych wyczynów w nieodpowiednim miejscu i czasie, używania przemocy wobec słabszych od siebie etc.

Sześdo-, siedmiolatki potrafią już uzewnętrzniać swoje zasady moralne, np. potrafią przeprosić mamę za to, że były niegrzeczne, ustąpić w tramwaju miejsca starszej osobie. Zachowania te nie są oczywiście spontaniczne, lecz przyswojone, wyuczone. I nie chodzi tu o wtłaczanie zasad typu: nie wolno d tego robić, to mi się nie podoba. Dziecko musi być spokojnie wprowadzone w świat pojęć społeczno-moralnych, w świat zachowań społecznych. Musi zacząć rozumieć, że nie jest w nim najważniejsze, że innym należy ustąpić, szanować ich, że nie zawsze ma się rację. W zespole klasowym, gdzie spotyka się różne zachowania i różne wyniesione z domu zasady moralne lub ich brak, jest wiele okazji do ilustracji zachowań i wpajania dziedom zasad postępowania. Dzied uczą się bardzo szybko. Nie chcą być gorsze od innych. Wymagane jest, aby nie karać, nie krytykować za zachowania niewłaśdwe, raczej nagradzać zachowania pozytywne, poprawne stymulując w ten sposób dzied do przestrzegania zasad i reguł postępowania. Pamiętać należy, że małe dziecko chce być „dobre" dla swojej pani. Dzięki temu emocjonalno-pozytywnemu stosunkowi można sporo osiągnąć w wychowaniu. Ważny jest więc osobisty przykład, perswazja, sugestia.

Dźied w wieku wczesnoszkolnym są już także w stanie oddzielić prawdę od fałszu, według im tylko znanych, własnych kryteriów obserwacji i wyciągania wniosków. Można powiedzieć, że jest to coś na kształt „dziedęcego sumienia", każdy zły postępek własny i innych traktowany jest bardzo surowo. Zdarzają się jednak pomyłki, gdy przedmiotem negatywnej oceny dokonanej przez dziecko jest zły uczynek czy popełniony niechcąco z nieświadomośd, nieznajomośd reguł, korygujmy wówczas tę ocenę, tłumaczmy, że każdy może się zmienić, a jego postępowanie może ulec poprawie. Rozwój „dziecięcego sumienia" dotyczy głównie uczdwości, respektowania określonych