IMGr83

JtKtwflo* Rwłąlt

Rozdział IX    1

Media a problem uzależnień \

Wstęp    1

Rozważając problematykę uzależnień w kontekście mediów, należy i zwrócić uwagę na t akt podwójnej roli mediów. Media mogą występować i zarówno w roli obiektu uzależnienia, jak i czynnika warunkującego 1 jego powstanie. Możemy bowiem mówić o uzależnieniu od samych 1 mediów, analizując specyfikę i mechanizmy uzależnienia na przykład    I

od intemetu, telewizji, gier komputerowych czy od wzorców stylu 1 bycia i wyglądu, lansowanych przez media. Można też i tę perspektywę uważać za pierwszoplanową, analizować sposoby, jakimi media przyczyniają się do kształtowania osobowości uzależnionej, mimo iż rodzaj uzależnienia wcale nie musi być związany z mediami. Może to być uzależnienie od pracy, jedzenia, seksu itp. Perspektywę tę dlatego uważam za pierwszoplanową, iż bez sukcesu w terapii osobowości uzależnionej trudno mówić o sukcesie w terapii uzależnienia od samych mediów. Osobowość uzależniona znajdzie sobie, wcześniej czy później, nowy obiekt uzależnienia. Tę prawidłowość znają dobrze terapeuci uzależnienia od alkoholu, którzy obserwują, jak trzeźwi alkoholicy uzależniają się, na przykład, od przymusu pomagania innym alkoholikom. Z punktu widzenia zdrowia ich samych, jak i ze społecznego punktu widzenia, jest to dużo „lepszy” rodzaj uzależnienia. Nie pociąga za sobą tak wielkich strat. Jednakże sama struktura osobowości osoby uzależnionej pozostaje niezmieniona. Konsekwencje tego są dwojakiej natury. Po pierwsze ryzyko wejścia w ostrą fazę uzależnienia od

icotwick obiektu jest nadal bardzo duże. Po drugie potencjalne ^j^^eg°Mci pełnego rozwoju i efektywnego funkcjonowania danej osoby ^ztfcznym stopniu zablokowane samym faktem bycia osobowością

ftfleźnioM-

^u Większość wiedzy, jaką dysponujemy na temat uzależnień, to wiedza madzona w trakcie badań i terapii uzależnień od substancji chemicz*

/ _Dycb osób dorosłych, począwszy od alkoholu, poprzez nikotynę do i _nBrkotyków włącznie. Należy zatem z jednej strony korzystać z tej wiedzy, pamiętając równocześnie, że nie ma dostatecznych podstaw naukowych do automatycznego przenoszenia jej na obszar uzależnień od mediów, szczególnie uzależnień dzieci i młodzieży. Wydaje się, że w przypadku tych pierwszych kolejność jest taka, iż najpierw kształtowane są podstawy osobowości uzależnionej, a dopiero wtórnie następuje sięganie po substancję, czyli obiekt uzależnienia. W przypadku uzależnienia od mediów, szczególnie małych dzieci, najpierw mamy do czynienia z dostarczaniem obiektu uzależnienia - nadmierne oglądanie telewizji, zbyt dużo czasu poświęcanego na gry komputerowe,

surfowanie po intemecie - a kształtowanie osobowości uzależnionej ma charakter wtórny. Naturalnie te dwa procesy mogą się na siebie nakładać i przebiegać w sposób równoległy, a nawet przybierać charakter komplementarny.

1. Istota i mechanizmy uzależnienia

Pytanie podstawowe to pytanie o istotę uzależnienia. Lee Jampolsky uważa, że gdy „znajdujemy się w stanie frustracji, gniewu, gdy jesteśmy nieszczęśliwi, prawdopodobnie nie zdajemy sobie sprawy z tego, że nasz stan może prowadzić do uzależnienia”'. Możemy wymieniać całe długie listy przyczyn frustracji, gniewu czy bycia nieszczęśliwym

¹ L. Jampolsky, Leczenie uzależnionego umysłu, Jacek Santorski & CO Agencja Wydawnicza, Warszawa 1992, s. 13.