IMG�34

284

CZWARTORZĘD

Karpat i w niższych położeniach górskich, skład lasów był bardziej urozmaicony. Rozprzestrzeniał się w nich świerk, który występował w tym regionie już w późnym Vistulianie, utrzymywał się modrzew, a na południowym wschodzie także limba. Te dwa ostatnie gatunki należały do ustępujących, podobnie jak brzozy krzewiaste Betula nana i B. humilis, które w starszej części okresu preborealnego należały jeszcze do częstych składników roślinności w północnej Polsce. Od początku holo-cenu z południowego wschodu i wschodu rozszerzał się zasięg wiązu, który w drugiej połowie okresu preborealnego był już rozpowszechniony w całej Polsce, chociaż z najmniejszymi udziałami w zachodniej części kraju. Do nowych elementów należała leszczyna, która najwcześniej pojawia się w diagramach z Polski północno-zachodniej, co sugeruje kierunek jej migracji z obszaru Meklemburgii i Brandenburgii (Ralska-Jasiewiczowa 1983).

Na początku holocenu skład gatunkowy lasów nie odzwierciedlał warunków klimatycznych, które już wtedy były odpowiednie dla rozwoju znacznie bogatszych gatunkowo, mezofilnych lasów liściastych. Na poprawę stosunków termicznych wskazuje, między innymi, obecność kłóci wiechowatej (Cladium mariscus) (Tobolski 1987), która wymaga ciepłego lata (średnia temperatura lipca >15°C) i nie toleruje mroźnych zim (Lamb 1977). Ogólna poprawa warunków klimatycznych na początku holocenu nie oznaczała jednak ich pełnej stabilizacji. Coraz więcej danych (Bjórk i in. 1997, Schwander i in. 2000) świadczy o chłodnym wahnieniu klimatu około 11 360-11 100 lat kalendarzowych BP. Ten epizod, określany czasem jako najmłodszy Dryas (Behre 1978) lub oscylacja preboreału, został opisany także z polskich stanowisk: Żarnowca (Latałowa 1982), jeziora Orle (Latałowa 1988b) oraz jeziora Gościąż (Goslar i in. 1995).

		o				co
		’5>				3
		0				3
		0			CO	0
		a>			0	-Q
		(O	co		JO	CO
		3	3		CO	3
CO 3 E	.2	C >< ro	O 0 3	co 3 C	co 0 o	C 1 CO
5	B	£	O	<	£	O

Ryc. 82. Uproszczony diagram pyHcowy (na skali czasu) z Jeziora Skrzetu&zewskiego w Wtefcopotece (\«g tobolskiego i Okuniewskiej 1969, zmieniony)