medsadowa2

( Cyjanowodór junt łatwo lotny, a ponadto podlega przemianom w /.włokach po zgoni*, w związku z czym chemiczne potwierdzenie zatruc ia powinno być przeprowadzone jak juyszybciej. W ciepłej porze roku nawet kilku-, kilkunastogodzinna zwłoka może uniemożliwić wykrycie tej trucizny.

Do wstępnych badań screeningowych można posłużyć się pasemkami bibuły nasyconymi roztworem żywicy gwajakowej z małym dodatkiem soli miedzi (jako katalizatora). Taki zwilżony papierek trzymany nad treścią żołądkową zabarwia się /tięj^eskĄW razie obecności w niej cyjanku. W znikomych ilościach jon cyjankowy występuje fizjologicznie w ustroju. Może on także wytworzyć się w toku procesów gnilno-rozkładowych.

8.3.5. Rozpuszczalniki organiczne

Rozpuszczalniki organiczne mają duże zastosowanie w przemyśle, np. do ekstrakcji związków chemicznych, a także jako składniki wielu wyrobów (lakiery, kleje, politury, pasty, farby itp.). Odznaczają się z reguły znaczną toksycznością i w związku z tym wymagają ostrożnego obchodzenia się. Niektóre są przy tym łatwo palne. Można je podzielić na kilka grup, np.:

1)    węglowodory alifatyczne — należą tu benzyny;

2)    węglowodory aromatyczne, np. benzen, toluen, ksyleny;

3)    alkohole oraz ich pochodne — estry, ketony, etery;

4)    węglowodory chlorowane, np. chloroform, tri.

Rozpuszczalniki te działają zwłaszcza na ośrodkowy układ narwawy. przeważnie narkotycznie. Prowadzą dość często do przewlekłych schorzeń zawodowych. Niektóre z nich są używane do odurzania się przez wdychiwanie ich par. Benzen (dawna nazwa benzol) uchodzi za substancję kancerogenną, podobnie jak chloro-fonn..Węglowodory ę}4prowaM..%iałąj|jbgpa^to|ffiy{^ierDa^irś&erteliia' dla rozpuszczalników organicznych wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu centymetrów sześciennych przyjętych doustnie.

Spośród wymienionych rozpuszczalników na szczególną uwagę zasługuje metanol (alkohol metylowy — CH₃OH). Stosowany do celów przemysłowo-tech-nicznych jest źródłem nierzadko występujących omyłkowych zatruć. W praktyce spotyka się zwłaszcza przypadjti^btorowych, a nawet masowych zatruć tym alkoholem, pochodzącym z kradzieży (z transportu kolejowego, z magazynów). Za śmiertelną-dSwkę pfżyjmuje się 30—100 g tego alkoholu, chociaż ciężkie objawy zatrucia, z oślepnięciem,'spotykano po spożyciu nawet mniejszych ilości. Obiawy zatrucia przypominają póczątkowo działanie alkoholu etylowego. Później pojawiają się bóle głowy oraz bóle brzucha i uszkodzenia nerwu wzrokowego.

Szczególnie toksyczne są metabolity metanolu, tj. Ialdehyd mrówkowy (formaldehyd) ijkwas mrówkowy. W celu zapobieżenia ich wytwarzaniu się w organizmie podaje się zatrutemu alkohol etylowy, który wykazuje większe powinowactwo do dehydrogenazy alkoholowej i dzięki temu zapobiega powstawaniu tych metabolitów. Spowodowana przy tym wzmożona diureza albo hemodializa ułatwiają wydalanie metanolu w stanie nie zmienionym. Zejście śmiertelne w przypadku zatrucia metanolem może nastąpić w ciągu od kilku godzin do kilku dni.

W tym miejscu można omówić pokrótce glikol etylenowy, który wprawdzie też jest alkoholem, ale nie zalicza się do klasycznych rozpuszczalników. Jest to słodkawa ciecz, dobrze rozpuszczalna w wodzie. Glikol dodany do wody zapobiega jej zamarzaniu (płyn borygo do chłodnic samochodowych). Bywa konsumowany zamiast alkoholu. Jego dawka śmiertelna wynosi ok. 100 cm¹., Początkowo objawy

pr/ypomitia|ą cl/lnlanio alkoholu nlyl<iwe||i> Niebawem pojawił) sig nudntiid i wyiuii.lm.n • bjcguuk.j, ,i l.ikz.- dujawkl KtWlOniui/. juko n«si_v,.-.l,_v.. Uttzkodzmdg iujtok j>^ez.metaboUt.glikolu, Jakim Jest kwat szczawiowy

B~w usiarczek węgla (CS ₂) jest łatwo parującą cieczą o woni przypominało cej zepsutą kapustę. Związek ten, stosowany m.in. do produkcji syntetyc znogn jedwabiu, wulkanizacji gumy oraz jako dobry rozpuszczalnik tłuszczów, jest łatwo palny i tworzy z powietrzem mieszaninę wybuchową. Dawka śmiertelna wynosi ok. 10 cm³. Zatruciu często ulegają robotnicy zatrudnieni w produkcji związanej z zastosowaniem tego rozpuszczalnika. Ogólne objawy zatrucia są mało charak terystyczne (nudności, wymioty, biegunka). Mogą także pojawić się porażania kończyn, drgawki, uszkodzenia wzroku, a nawet zaburzenia psychiczne.

8.3.6. Trucizny organiczne pochodzenia syntetycznego i roślinnego

8.3.6.1.    Leki psychotropowe

Leki psychotropowe odgrywają we współczesnej toksykologii bardzo dużą roli,* Są to tzw. leki komfortu psychicznego, chętnie zażywane przez lekomanów, a nawo! szerokie rzesze społeczeństwa, ponieważ ich oddziaływania farmakologiczno umożliwiają łagodzenie, a nawet zniesienie sytuacji konfliktowych, zmniejszeniu napięcia psychicznego itp. Warunki współczesnego życia bardzo często do takich sytuacji doprowadzają, stąd też zapotrzebowanie na te leki—zwłaszcza przez lud /1 o słabszej kondycji neuropsychicznej — stale wzrasta. Przemysł farmaceutyczny produkuje coraz to nowe ich asortymenty. Nie zawsze są one używane pod kontrolą lekarską. Ponadto reakcje na ich działania są znaęznie zróżnicowane indywidualnie

Do tego dochodzi często tzwj polipragmazja, tj. leczenie się wieloma środkami zapisywanymi niekiedy niezależnie przez różnych lekarzy. Interakcja tak slośown nych leków daje nieoczekiwane działania synergistyczne. Zjawisko interaki j| zachodzi także często pomiędzy lekami psychotropowymi a alkoholem. Po leki psychotropowe sięgają również narkomani bądź to w celu uśmierzenia dolegliwości wywoływanych abstynencją, bądź — przeciwnie—w celu zwiększenia skutków działania narkotyków. Leki psychotropowe, o bardzo zróżnicowanym profilu od działywania, można podzielić z grubsza na dwie podstawowe grupy. Są to wię<

(aj leki uspokajające,

b) leki pobudzające.

Z kolei leki uspokajające dzielą się na leki anksjolityczne, czyli „mule trankwilizery" (ataiactica) i „duże trankwilizery" (neuroleptica).

W grupie małych trankwilizerów na większą uwagę (oprócz klasycznego |uZ meprobamatu) zasługują obecnie zwłaszcza pochodne benzodiazeptny Obecnie w obrocie znajduje się dużo takich leków. Mają one szeroki zakum zastosowań terapeutycznych. W przypadku przedawkowania albo stosowaniu przez dłuższy czas mogą wystąpić objawy uboczne. Pochodne benzodia/.epiny interferują z alkoholem oraz innymi lekami, zwłaszcza nasennymi i przeciwbólowymi. Występują przypadki uzależnień. Toksyczność tych leków jest mała W przypadkach zatruć śmiertelnych mamy z reguły do czynienia z łącznym synergistycznym działaniem benzodiazepin z innymi lekami i substancjami chemicznymi. Niektóre benzodiazepiny, np. diazepam (Valium, Relanium), cechu).' przedłużone działanie, przeciągające się nawet do kilku dni, co należy uwzględnić zarówno w aspekcie synnrgizmu, jak i np. w problematyce bezpieczeństwa ruchu drogowego (leczący się kierowcy).