obraz2

RELIGIA HUMANISTYCZNA w centrum rei. human. jest ludzkość i jej potencjał; celem człowieka jest osiągnięcie największej siły, cnota jest samourzeczywistnianie a nie posłuszeństwo. Jako podstawa wiary występują tu własne zdolności człowieka do myślenia i uczuć, nie zaś przywieje przyznane w drodze rozporządzenia na czyjś wniosek. Doświadczenie religijne jest Jednością ze wszystkim, opartą na odniesieniu się do świata.” W teistycznych formach religii humanistycznej Bóg jest rozumiany raczej jako symbol sił, które mogą być zrealizowane w życiu człowieka symbol jego dążeń i celu, nie zaś jako symbol przymusu i dominacji nad ludzkością. Fromm wyróżnia ducha humanistycznego np. we wczesnym buddyzmie i taoizmie, w naukach Izajasza i Jezusa.

Bóg w religii human. jest symbolem wyższego ja, tego czym człowiek może lub powinien się stać. Celami tej religii są: osiąganie miłości, obiektywności i pokory oraz szacunku wobec życia. Fromm uważa że taoizm i buddyzm posiadają więcej racjonalności i realizmu ponieważ nie są obciążone pojęciem transcendentnego ojca-zbawiciela.

*(Oprócz tego podziału na rei. autorytarną i humanistyczną Fromm rozróżniał wiarę w formie „mieć” i „być”, nie wiem czy jest to bardzo istotne, dlatego odsyłam zainteresowanych do podręcznika Wulffa s.503)

*Fromm spłodził też „ewolucję boga”, wymyślił że w pierwszej fazie Bóg przedstawiony jest jako władca o absolutnej sile (ale wkrótce jego autorytet ulega osłabieniu -> Adam i Ewa łamią jego zasady, dlatego by nie posiedli wiedzy i “boskości” po zjedzeniu jabłka, zostają wypędzeni); drugie stadium ujawnia się w zawarciu umowy z Noem, kiedy obiecuje już więcej nie niszczyć ziemi potopem, ten “władca” jest związany zasadami sprawiedliwości i miłości; trzecie stadium zostaje osiągnięte, gdy bóg ukazuje się Mojżeszowi jako bezimienny bóg- według Fromma posiadanie imienia jest istotą idola, dlatego tylko rzeczy skończone w czasie i przestrzeni mogą mieć imiona.

66.FENOMENOLOGIA RELIGII JAKO NURT/ SZKOŁA I METODA W BADANIACH RELIGIOZNAWCZYCH

Fenomenologia religii stara się porządkować materiał wedle przyjętego klucza systematycznego (synchronicznego/ statycznego) może być zatem rozumiana także jako typologia, czy też morfologia zjawisk religijnych (np. świętości)

F. pojmowana bywa jako nurt badań religioznawczych, metoda badań wierzeń religijnych (często kojarzona z osiągnięciami feno. filozoficznej Husserla i Schelera) oraz dziedzina badań religioznawczych.

Pettazzoni feno. rei. uznawał za „ostatni rozdział historii religii”. Prekursorami feno.rel. byli religioznawcy holenderscy Chantepie de la Saussaye (1848-1920) i Brede Kristensen (1867-1953), a klasycznym reprezentantem- van der Leeuw (1890-1950), który zafascynowany filozofią Husserla i Schelera, próbował aplikować ich dyrektywy «cyt. Z Hoffmana... patrzcie jakich trudnych słów używa nasz pan profesor...» metodologiczne do zaawansowanych już własnych badań religioznawczych określonych przezeń wcześniej jako feno.rel.

Feno. rei. rozumiana jako komplementarna do historii religii dziedzina badań religioznawczych, systematyzująca fakty religijne według klucza synchronicznego (statycznego) w odróżnieniu od diachronicznego (dynamicznego) podejścia badań historycznych (to by było na tyle z Hoffmanna) Terminu feno.rel. używa się np. dla podkreślenia że możliwe jest bezzałożeniowe (nie oceniające faktów religijnych z chrześcijańskiego lub innego punktu widzenia) nienormatywne badanie religii i że religioznawstwo nie jest rodzajem teologii.

Specyficznie fenomenologizujące podejście do religii pojawiło się wraz z feno. Husserla jako reakcja na wcześniejsze tendencje historyzujące, na jednostronnie genetyczne i ewolucjonistyczne widzenie religii, na redukcjonizm socjologów i psychologów, normatywne podejście teologów, izolacjonizm orientalistów.

■ Z Poniatowskiego: w nurcie fenomenologicznym można wyróżnić dwa zasadnicze odłamy: właściwa fenomenologie religii (van der leeuw) i morfologie świętości (eliade) <ja dodam, że Hoffmann wymienia też „szkołę typologiczno-rozumieiaca” Menschinga> . Nurt fenomenologiczny jest przejawem skrajnej reakcji antyewolucjonistycznej, atakującej koncepcję historyzmu w ujmowaniu religii (van der Leeuw stwierdził w swej podstawowej pracy „Fenomenologia religii”, że o Jakimś historycznym rozwoju religii fenomenologia nie wie nic”; tym samym nurt ten podtrzymuje fideistyczną (?!) tezę o wieczności religii, o jej nieodłączności od istoty człowieka. Szczególnie wyraźnie występuje to w koncepcji E!iade'go więcej w pyt.68