Obraz5 (38)

METODY INTEGRACJI FUNKCJONALNEJ GRUPY 143

ków, ale działają przez instytucje grupowe. Pojęcie instytucji oznacza określone osoby (zespoły osób), przydzielone im środki i unormowane czynności, jakie mają wykonywać w imieniu i na rzecz grupy¹⁸. Podobnie definiuje instytucję Bronisław Malinowski, gdy stwierdza, że stanowi ona „grupę ludzi zjednoczonych dla dokonania prostych czy złożonych czynności, posiadającą zawsze zasoby materialne i wyposażenie techniczne, zorganizowaną zgodnie z określonym przepisem prawnym i zwyczajowym, ujętą jako mit, legenda, prawo, zasada oraz ćwiczoną i przygotowaną do spełnienia stojących przed nią zadań”¹⁹. Nie uwzględnia jedynie Malinowski relacji między instytucją a grupą czy społeczeństwem globalnym. Tymczasem instytucje stanowią elementy budowy grupy (przede wszystkim grup złożonych, szerszych) czy też społeczeństwa globalnego jako całości. Instytucjami grupy czy systemu społecznego są również małe grupy, zrzeszenia i związki, nawet w skali ogólnokrajowej, czy tzw. organizacje itp., gdy ujmowane są z punktu widzenia struktur i organizacji grup złożonych i mają na ich rzecz określone zadania do spełnienia. Instytucje są więc koniecznością życia zbiorowego ludzi. Są koniecznymi członkami organizacji zbiorowości ludzkich. Dlatego tzw. radykalny anty instytucjonalizm jest dowodem zupełnego braku realizmu w ujmowaniu życia społecznego, gdy głosi program zniesienia instytucji. Jednakże ich przerost - powiedzmy na razie ogólnie - lub działania utrudniające czy wręcz nie prowadzące do osiągnięcia celów przez grupę stanowią zjawiska dysfunkcjonalności instytucji²⁰. Objawia się ona w wielu dających się szczegółowiej opisać formach. By zapobiec dysfunkcjonalności instytucji i zapewnić sobie integrację funkcjonalną, grupy społeczne stosują różne środki i zabiegi przeciwdziałające tym zniekształceniom.

Przyjrzyjmy się różnym metodom zapewniania integracji funkcjonalnej, a jednocześnie przeciwdziałania dysfunkcjonalności instytucji. Taki przegląd pozwoli zarazem opisać bliżej różne odmiany zniekształceń, występujących w funkcjonowaniu instytucji, zarówno w zakresie relacji między innymi instytucjami tej samej grupy czy systemu społecznego, jak i w wewnętrznej ich budowie, na którą składają się pozycje (stanowiska) i role społeczne.

¹⁸    Aleksander Matejko powiada, że tradycyjne określenie instytucji jako rzeczy złożonej z personelu i aparatury, aby spełniać funkcje w stosunku do określonego systemu społecznego, który jest jej podmiotem, pozostaje w dalszym ci?gu najbardziej trafne. Por. A. M a t e j k o, Socjologia pracy. System społeczny zakładu pracy, Warszawa 1968, s. 43 i n.

¹⁹    Por. B. Malinowski, Szkice z teorii kultury. Warszawa 1958, s. 174.

²⁰    A. Matejko określa zjawisko dysfunkcjonalności instytucji jako wyobcowanie się ich w stosunku do potrzeb, którym powinny służyć. Por. M a t e j k o, dz. cyt., s. 44.