Obraz1 (32)

METODY INTEGRACJI FUNKCJONALNEJ GRUPY 149

dzi o nauki humanistyczne (prawne, ekonomiczne, społeczne). Jednakże charakteryzowana metoda dotyczy nie tylko podanego przykładu, ale kwestii powiązań między wszelkiego rodzaju instytucjami, a w szczególności instytucjami tej samej grupy czy systemu społecznego (np. gospodarczego).

3. Przeciwdziałanie autonomizacji instytucji

Wielu autorów zwraca uwagę na dysfunkcjonalność instytucji, wyrażającą się w zjawiskach autonomizacji instytucji nie tyle w modelu organizacji wewnętrznej grupy (choć i takie wady już w samym schemacie organizacyjnym nie należą do rzadkości), ile w toku jej działania. Phillip Selznik nazywa je departamentalizacją celów organizacyjnych, Robert Merton - partykularyzacją ideologii²⁹, inni - partykularyzmem instytucji, patriotyzmem instytucjonalnym, przemieszczeniem celów itp. Ten rodzaj dysfunkcjonalności polega na tym, że każda instytucja lub jednostka organizacyjna instytucji w dążeniu do poprawienia warunków realizowania swych zadań i osiągnięcia swego sukcesu zwiększa liczbę ludzi, etatów, środków materialnych, gromadzi zapasy i rezerwy, zabezpiecza się przed kontrolą, nawiązuje nieformalne kontakty i stosunki, czyni wszystko, aby wzmocnić i rozszerzyć możliwości wykonania swych zadań i osiągnięcia jak najlepszych wyników w granicach swej roli. Odbywa się to najczęściej bez dostrzegania konsekwencji dla innych instytucji tej samej grupy i bez analizowania, jaki będzie miało to wpływ na osiąganie celów przez tę grupę jako całość. Tymczasem wszystkie środki działania są ograniczone i wobec tego takie partykularne pociągnięcia i decyzje powodują trudności uniemożliwiające pełnienie funkcji przez inne instytucje, prowadzą do jawnych lub ukrytych konfliktów, do uznawania środków za cele. Przykłady partykularyzmu i autonomizacji instytucji są ogromnie różnorodne i powszechne. Można posłużyć się odnotowaniem zjawiska partykularyzmu poszczególnych wydziałów w obrębie uniwersytetu, poszczególnych uczelni w tym samym ośrodku naukowym, poszczególnych przedsiębiorstw tego samego typu w obrębie jednego zjednoczenia, partykularyzmu instytucji wojewódzkich w tym samym państwie, polegającego na tym, że pragnie się przejąć jak najwięcej środków inwestycyjnych na swój teren, odpowiednio interpretując interes ogólny, itp.

Grupy społeczne przeciwdziałają tej autonomizacji celów cząstkowych przez stosowanie różnych środków zaradczych, najczęściej poprzez tworzenie odpo-

²⁵ Por. J. G. M a r c h and H. A. Simon, Organizations, New York 1958.