Obraz6 (16)

276 Emile M. Cioran

że idee nie są podporą? Świętość jest geniuszem serca. To z serca rodzi się nowy świat, a jego demiurgiczny poryw nakłada się na poprzedni. Twórcze natchnienie serca jest kluczem do zrozumienia świętych. Zasadniczy rozdział kardiozofii, która zajmowałaby się wzruszeniami i logiką j serca, powinien traktować o świętych i nieskończoności f ich serca. Mam czasem przejmujące wrażenie, że serce św. Teresy przekracza świat — chciałbym wtedy być j kołysany w sercu świętej. W języku mistycznym wielkość serca nie ma sobie równych w naszym świecie. I jakby mogłoby być inaczej, skoro święci nie są z naszego świata?

Jaka może być największa duma człowieka? Wykroczyć przeciw prawom natury. Wielu jest takich, którzy J je potwierdzają i wysławiają, bohaterowie, geniusze — rzadko, święci — nigdy. Oni nie stają do walki z naturą,    !

ponieważ nie należą już do niej. To dlatego czymś najmniej naturalnym jest bycie świętym... Ten, kto żyje w bezimien- i nym przepływie ducha, potwierdza i wysławia prawa natury. Dla świętych istnieje jednak rejon, w którym również oni tracą swe imię. Pragnę mówić o boskości.

Święci tracą swe imię jedynie w obliczu boskości, gdyż jedynie wobec niej osoba jest bez-sensem. Któż wie, czy | bezimienność w Bogu nie jest jedyną obecnością...    j

Czy ktoś już przyjrzał się dokładnie portretowi świę- 1 tego? Czy wpatrywaliśmy się długo w jego spojrzenie? | Kocham te oczy oddalone od przedmiotów, te oczy, które | nie spoglądają ku ziemi, lecz których spojrzenie utkwione    {

jest w wyżynach. Kiedy myślę o portrecie św. Franciszka z Asyżu Zurbarana, zaczynam rozumieć, dlaczego światło wewnętrzne oślepia i czyni oko niewrażliwym na światło pochodzące z zewnątrz. A zresztą: cóż jest jeszcze do oglądania na zewnątrz, kiedy wewnętrzny spektakl jest

zgiełkiem i boską rozkoszą. Fizjonomia świętych wyraża to całe odstąpienie od świata. Niezwykłe oddalenie od tego, co jednostkowe, od efemerycznej bezpośredniości, podszeptów chwili, nadaje ich obliczu świetlistą bladość. Krew nie krąży już w wieczności.

Nasz całkowity upadek ujawnia się w lęku przed spoglądaniem w niebiosa. Ilu spośród nas zwykło patrzeć ku górze? Sądzę, że wszyscy zgrzeszyliśmy przeciwko szczytom. Współczesny człowiek, bardziej niż jakikolwiek inny, w milczeniu spogląda jedynie w dół. Wobec nieba wszystkie nasze ideały są zdradą. Nieokreśloność w spojrzeniu świętych nie wyraża odpowiedniej reakcji na światłocień zewnętrznego świata, jak wmówił nam tak zwany romantyzm, lecz raczej brak zainteresowania dla ulotnej gry cienia i światła, w której żyjemy. Chociaż świętość oznacza szacunek dla rzeczy, nie ocala ich ona w niczym, ponieważ z punktu widzenia naszego świata nawet ukradkowe spojrzenie ku górze jest zdradą. Niebo unieważnia rzeczy — nawet jeśli świętość pragnie je wszystkie uświęcić, udaje jej się jedynie uczynić je bardziej wyblakłymi w obliczu transcendentnego blasku. Ziemia niczego nie zyskała dzięki świętym, a ich chwale udało się ją uratować jedynie dlatego, że nie istnieje. Czymkolwiek by była, wobec świętości ziemia traci kolory. Wszystkie wysiłki świętych nie mogą unieść nas wyżej niż ku rejonom pomiędzy niebem a ziemią.

Huysmans, który w poprzednim wieku zrozumiał lepiej niż ktokolwiek inny świętych i święte, zatrzymał się nad tomem dotyczącym niezwykłego życia św. Lydwiny z Schiedam. Jej nieskończone cieipienia, nieprawdopodobny i nadzwyczajny charakter jej egzystencji, mają sens jedynie dla tego, kto pragnąłby złagodzić gorycz swej