Obraz (1064)

446

Przmyalowe otrz> mywunie aminokwasów

Kwas glutaminowy, metionina i lizyna są produkowane w dużej skali prze* myślowej. Kwas glutaminowy ma charakterystyczny smak mięsny i z tego powodu jest stosowany w przemyśle spożywczym.

Metionina i lizyna należą do tak zwanych niezbędnych aminokwasów białkowych. Aminokwasy te nie są wytwarzane przez zwierzęta i dlatego muszą być dostarczane z pożywieniem Roślinne pasze często zawierają zbyt mało metioniny i lizyny i z tego powodu nie są dobrze wykorzystywane przez zwierzęta. Zapobiega się temu przez dodawanie metioniny i lizyny do przemysłowych mieszanek paszowych.

Produkcja aminokwasów jest domeną biotechnologii. Kwas glutaminowy i lizyna są produkowane w hodowlach odpowiednio dobranych i genetycznie zmodyfikowanych bakterii. Do produkcji metioniny służy synteza chemiczna, oparta na reakcji Streckera. Substratem jest 3-mety lotiopropanal:

CHjSCHjCHjCHO NH* HCN,    CH,SCH₂CH₂CHCOOH

3 -mety 1 ot i opropa nal

NH₂

metionina

16. ESTRY KWASÓW KARBOKSYLOWYCH

W estrach jednym z podstawników przy acylowym atomie węgła jest grupa alkoksyłowa (estry alkoholi) hib aryloksylowa (estry fenoli). Z formalnego punktu widzenia charakterystyczna dla estrów grupa funkcyjna składa się z grupy karbonylowej OO i eterowej C-O-C, ale wzajemne oddziaływanie tych grup powoduje, że chemiczne własności estrów są inne niż własności aldehydów, ketonów i eterów.

R-C

.O

RCOOR*

0-R*

R’ = alkil lub aryl

ogólne wzory estrów

16.1. Tworzenie nazw

Nazwy prostych estrów tworzy się analogicznie do nazw soli z tą tylko różnicą, te nazwa grupy alkilowej lub arylowej zastępuje nazwę kationu. Mamy więc na przykład mrówczan sodu i mrówczan etylu. W złożonych przypadkach można używać opisowych nazw, takich jak na przykład „ester butylowy kwasu 5-nitro-2-naftoesowego". Gdy nazwy utworzone według tych sposobów są nieporęczne, to grupa estrowa w związkach typu R-COOR’ jest traktowana jak podstawnik w związku macierzystym dla grupy R i przyjmuje nazwę „alkoksy-karbonyP lub „aryloksykarbonyP. Czasem zachodzi też potrzeba traktowania estru jak pochodną związku macierzystego dla grupy R' i wtedy podstawnikiem jest grupa acyloksylowa RCOO-.