(>l»ytlvv;i /wiązki są materiałami wybuchowymi. Trinitrotoluen, w skrócie TNT, jcsl wzorcem mocy materiałów wybuchowych (1 kg TNT rozrywa szynę kolejową przy podłożeniu go od spodu).
Inne ważniejsze pochodne benzenu: kwas benzenosulfonowy:
otrzymywany jest na drodze sulfonowania benzenu stężonym, dymiącym kwasem siarkowym (oleum, I USO.I z różną zawartością procentową SO3). Kwasy bcn/enosulTonowe służą do produkcji detergentów aromatycznych oraz leków; fenol (hydroksybenzen, zwany też kwasem karbolowym):
jest alkoholem aromatycznym, o silniejszych właściwościach kwasowych niż alkohole alifatyczne. Odszczepianie protonu następuje stosunkowo łatwo, gdyż fenol jest enolem, tj. alkoholem, w którym grupa -OH występuje przy atomie węgla, związanym podwójnie z dalszym atomem węgla.
Ugrupowanie enolowe =C-OI I spotyka się także w przypadku alkoholi nienasyconych, w tym m.in. w układach keto-enolowych. Układy takie cechują się istnieniem w równowadze tautomerycznej postaci ketonowej i enolowej:
Oli
l enol znajduje zastosowanie jako środek dezynfekcyjny, stanowi też produkt wyjściowy w wielu syntezach organicznych; kwas benzoesowy:
stosowany jako środek zabezpieczający żywność przed rozwojem mikroorgani zmów. Otrzymuje się go m.in. przez utlenianie toluenu; kwas ftalowy:
jest ważnym surowcem chemicznym;
q>-cii cii coon
inaczej fenyloakrylowy, służy m.in. do syntezy acyloamm, które mają mi pieprzu;
- anilina:
czyli aminobenzen, jest ważnym surowcem do otrzymywaniu barwników I wpływem stężonego kwasu siarkowego i dwuchromianu potasu ul Innu u, i do czerni anilinowej (barwnik). Aminąjest także amfetamina (narkols kio u /m
Cl !->—CII—Cl I i - I NU,
- styren:
CH=CH,
czyli winylobenzen. Otrzymuje się z niego tworzywo sztuczne polistyren Do pochodnych benzenu należą także:
0 A | ||
V 0 |
ho-^O^-oh | |
chinon |
hydrochinon |
difenyl |
Podstawniki w pierścieniu benzenowym mają istotne znaczenie w cza wprowadzania drugiego podstawniku. Iakie grupy, jak ( III, Nil <>ll (cieki donory) skierowują nowy podstawnik w położenie orlo lub para, natomiast g py bardziej złożone, jak NOj, SOjll (cleklroakceptory) wprowadzają w polo nie meta