Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 07 20090010 bmp

I> M<Quail. 7<w«i tmtmmkowrnM aw.wtrg'.'. Wjhkjwi 2tt>? ISBN M?S-K>-0I-I5I53-M. Oby \VN PWN 2007

4.9. Media a społeczeństwo - teoria II: marksizm 109

Szeroko akceptowana charakterystyka współczesnego społeczeństwa jako „po-nowoczesnego" przeczy wizji społeczeństwa masowego, które jawi się nam jako punkt widzenia z istoty swojej „modernistyczny”. Wydaje się, że także rzeczywista obfitość i rzucająca się w oczy różnorodność wielu starych i nowych form mediów podważają trafność teorii społeczeństwa masowego, prezentującego media masowe jako jeden z kamieni węgielnych tegoż społeczeństwa. Zwłaszcza nowe media elektroniczne dają początek nowej utopijnej wizji społeczeństwa, sprzecznej z podstawową tezą teorii społeczeństwa masowego.

4.5. TEORIA MEDIÓW W SPOŁECZEŃSTWIE MASOWYM: GŁÓWNE RYSY

•    Społeczeństwo o wielkiej liczebności.

•    Zatomizowana publiczność.

•    Scentralizowane media.

•    Transmisja jednokierunkowa.

•    Samookreślenie i tożsamość ludzi uzależnione są od mediów.

•    Media wykorzystywane w celu manipulacji i kontroli.

4.9. Media a społeczeństwo - teoria II: marksizm

Mimo żc Karol Marks prasę znał jedynie z okresu, zanim stała się ona medium masowym, a marksizm - jak się powszechnie sądzi - zawiódł jako wyjaśnienie zmian społecznych, marksistowska tradycja analizy mediów w społeczeństwie kapitalistycznym po dziś dzień zachowała, w pewnym zakresie, swoją aktualność. Można wątpić, czy dałoby się powiedzieć to samo o teorii funkcjonowania mediów w społeczeństwach komunistycznych. Wiele było wariantów analizy nowoczesnych mediów inspirowanej marksizmem, które przechodziły w dzisiejszą ..krytyczną teorię polityczno-ekonomiczną” (zob. Golding, Murdock 1996).

Dla marksistowskich interpretacji mediów masowych kluczowy jest problem władzy. Mimo licznych różnic pomiędzy nimi zawsze podkreślały one fakt, że media są w istocie rzeczy narzędziami kontroli sprawowanej przez klasy rządzące i w ich interesie. Podstawowym tekstem jest tu Ideologia niemiecka Marksa, gdzie stwierdza {Marks 1981: 229):

Klasa mająca w swym rozporządzeniu środki produkcji materialnej dysponuje przez to jednocześnie środkami produkcji duchowej, tak iż na ogól klasie lej podlegają dzięki temu również i myśli tych, którym do duchowej produkcji brak środków.

Teoria marksistowska buduje bezpośredni związek między posiadaniem ekonomicznym a rozpowszechnianiem komunikatów potwierdzających prawomocność panowania i wartość klasy rządzącej. Poglądy te w naszych czasach znajdują poparcie w danych świadczących o wielkiej koncentracji własności mediów przez kapitalislycz-