r12

2H Rozdział I. Od |>rę/.cnic w czasie zajęć

i uśpione. (Prawdopodobnie czytelnik zna te metody ze sportu, gdyż obecnie trenerzy stosują „trening mentalny” i „myślenie pozytywne”.)

Punktem wyjścia badań Losanowa była m. in. następująca obserwacja: w stanie uśpienia hipnotycznego możliwe jest osiągnięcie rodzaju super-pamięci; hipnoza pozwala na wyłączenie naszej codziennej świadomości. Na tym założeniu badacz oparł sugestopedię: w stanie głębokiego odprężenia możliwe jest nie tylko słyszenie i widzenie, ale również włącza się nieświadome kanały uczenia się: ucząc się odbieramy podprogowo wiele bodźców, melodię zdania osoby mówiącej, atmosferę otoczenia, zapachy, własne emocje i wyobrażenia itp. Procesy towarzyszące są wykorzystywane w sposób ukierunkowany, rozszerzając możliwości nauki. S. Pelke pisze o tym:

„Sugestologia zrewolucjonizowała nasze pojmowanie świadomego uczenia się i rozwinęła metody pozwalające nam na włączenie i wykorzystanie 90 procent nie wykorzystanego dotychczas potencjału mózgowego, blokowanego przez napięcie, mechaniczne powtarzanie, zmęczenie, „pocenie się”. Mogą one być uruchomione pod warunkiem, że organizm przebiegu-nujemy tak, aby osiągnąć stan odprężenia, swobody, dobre samopoczucie. Decydujące dla prawidłowego przebiegu nauczania są: radość, zachwyt, fascynacja, wiara we własne możliwości i umiejętności. Tajemnica sukcesu w zdobywaniu wiedzy tkwi w tym, aby dopuścić fantazję i uczucia w czasie przyswajania informacji i myślenia. Nauka powinna stymulować wzajemnie logiczne myślenie, siłę wyobraźni, emocje i motywację. Procesy zachodzące na poziomie logicznym i emocjonalnym nie powinny przebiegać jedne po drugich, lecz jednocześnie”'.

Sensacyjne doniesienia z mediów mówiące o „uczeniu się w czasie snu” i niewiarygodnym wzroście wyników - jakoby możliwe było opanowanie do 3000 słówek w ciągu jednego dnia! - powodują, że sugestopedia traktowana jest z przymrużeniem oka. Między innymi z tego powodu w Austrii popiera się stosowanie nieco wiarygodniejszych metod w połączeniu z ćwiczeniami relaksacyjnymi i wypróbowuje się je w eksperymentach szkolnych. Istotne założenie sugestopedii, a więc rozwój całościowego potencjału ludzkiego, jest w ten sposób pomijane^{1 2}.

W amerykańskiej szkole sugestopedii, tzw. superlearningu, widać konsekwentniejsze odwoływanie się do Losanowa. Także tutaj doszło najpierw do drapieżnego przedstawiania nowej metody nauczania. Ostrander/Schroeder mówią o „uczeniu się w tempie odrzutowym” i „kwantowym skoku w zdolności nauczania”, sugerując w ten sposób, iż

Jcisl U» cudowny środek na wszystkie |irolilciny /wii|/iuic /. nauki). Now K/«c publikacje krytykuj;) u Ostreiuleiii/Ndtrnudera, ze nie tylko wyniki, lecz również metody su perleni i u s;| pr/.ck używane w sposób niedo kłudnybTon wypowiedzi poważniejszych badań jest nieco ostrozmc|s/V *- mówii) one o około trzykrotnym wzroście wyników przy stosowaniu metod superlcarningu (najczęściej na kursach językowych). Jednostki lokcyjnc w supcrlerningu trwaj;) z reguły 4 godziny i zwykle s;j /budowa nc z faz^{3 4}.

P»xu przygotowawcza Odprężenie fizyczne

Ćwiczenia rozciągające (np. koci grzbiet) mają rozładować uapiyi ie I „rozgrzać” uczniów do nauki.

Odprężenie umysłowe

Ćwiczenia mają oderwać uczniów od ich problemów i przygotować do przyswajania materiału. Ukierunkowane podróże w wyobraźni (np ,,Wv Obruź sobie, że płyniesz na obłoku...”) lub obserwacja oddechu slu/i) oMi| gnięciu wewnętrznego uspokojenia (mind culming).

Prz.ygoto wnnie sugestywne

Uczniowie powinni być przekonani o tym, że nauka lo pr/y|cmuoM i droga wiodąca do sukcesu. W superlearningu chodzi zatem o wylwoi/r nic pozytywnego oczekiwania. Negatywne nastawienie do nauki i ki ylyt t nu ocena własnych zdolności („Nie uda mi się...”) powinny być zastąpił • nc postawą charakterystyczną dla dzieci. Można to osiągnąć pr/.r/ pi/V Woływanie w pamięci pozytywnych doświadczeń związanych / niiiiki) lub powtarzanie pozytywnych wypowiedzi, „Potrafię to zrobić”.

Kh/.u prezentacji

Spojrzenie w tył i w przód („Preludium”)

Krótkie powtórzenie wyuczonego materiału; rzut oka na nowy matcinil Aktywny „koncert uczenia się”

M ateriał do opanowania jg.st prezentowany dynamicznie, rytmu ziiif. W sposób udramatyz.owany, prawic aktorski, z towarzyszeniem muzyki klasycznej w tle. Nauczyciel posługuje się obrazowym językiem, uczniu wic widzą w wyobraźni obrazy związane tematycznie z wykładem, co po maga w tworzeniu skojarzeń i utrwalaniu materiału.

1

Pelke, 1984, 17.

2

•’ Por. krytyka u Ostrandera/Schroedera, 1985, 293ff; Tausch, 1983, 112; por. także Tauselt 1985.

3

Poi np SdiiiMci, IUK ć -I

4

¹ Wcilliip Si liuslfiii. IUHI IVIKr lUH-l 1 łsliiiiulł*i/S« limnlei i‘>HS. Tmisih, |‘)HĆ ll.l.pm liik/e Tnuseli 1‘JKS, Nuliri lUMfi Si InmliM/t lillluii, 1'IHU