S5001244

128 EPOKA ŻELAZA

zdobnicze, jak tzw. grafitowanie, inkrustację, ornament figuralny, a także wtłaczanie dna czerpaków do środka, zamiłowanie do trzech uszek czy guzów, umieszczanie otworków w dnach popielnic i układanie kości zmarłych w porządku anatomicznym. Znamy też kilka wczesnych grobów o charakterze mieszanym łużycko-wschodnio-pomorskim z Jaźwinki w pow. namysłowskim i z Popielowa w pow. opolskim pochodzących z końca okresu halsztackiego. Ceramika jest tu w większości łużycka, np. misy mają brzegi zagięte do wnętrza, występują w obu miejscowościach talerze krążkowate, łużycki element reprezentuje też chropowaty garnek jajowaty i kubek uchaty, czarka uchata z Popielowa, noże i wędzidła. Jedynie naczynie z jajowatym schropowaconym brzuścem i gładzoną szyjką z trzema parami guzków pod nasadą szyi z Popielowa ma charakter wschodniopomorski. Te groby mieszane z przewagą cech łużyckich oraz wymienione wyżej liczne zapożyczenia tłumaczą się bez porównania wyższym poziomem kultury łużyckiej w stosunku do kultury wschodniopo-morskiej. Doprowadziły one w końcu do wyrównania różnic między dźwigającą się kulturą najeźdźców i upadającą stopniowo kulturą ujarzmionej ludności tubylczej. Przyczyniało się do tego wyrównania łączenie się przedstawicieli obu ludów w małżeństwach, czemu sprzyjał fakt, że w ekspansji „Pomorców” wzięła udział przede wszystkim najbardziej ruchliwa młodzież męska, która zmuszona była szukać sobie żon spośród ludności miejscowej, co wobec bliskiego pokrewieństwa etnicznego obu ludów ułatwiało asymilację.

OKRES LATEŃSKI 400 PRZED N.E. — POCZĄTEK N.E.

WCZESNY I ŚRODKOWY PODOKRES LATEŃSKI

Ceramika młodszej fazy kultury wschodniopomorskiej na Śląsku jest prosta i mało urozmaicona. W dwóch tylko wypadkach spotykamy jeszcze urny twarzowe, mianowicie w Ulesiu w pow. legnickim i w Starej Koperni w pow. szprotawskim. Drugie z tych naczyń, silnie zdegenero-wane, ma tylko wyobrażenie nosa i ust, za to w dolnej części przedstawione są męskie narządy płciowe. Poza tym były w użyciu szerokootwo-rowe naczynia z baniastym lub beczułkowatym brzuścem często schropowaconym i gładką wyodrębnioną szyjką, oddzieloną nieraz wałkiem karbowanym, i zaopatrzone w trzy ucha czy też guzy lub pary guzów (ryc. 84g) i podobne amforki, dalej chropowate naczynia jajowate (ryc. 84f), służące czasem jako zasobnice (Kotowice, pow. trzebnicki), naczynia jajowate z dwoma uchami na największej wydętości lub poniżej krawędzi (ryc. 84d), smukłe dzbany gruszkowate z uchem taśmowatym, kubki ucha-te, misy z wgięóem poniżej krawędzi lub z brzegiem zagiętym do wnętrza oraz rzadkie talerze krążkowate (Kotowice).

Mapka 11. Wczesny i środkowy podokres lateński:

I — resztki kultury łużyckiej; 2 — kultura wschodnio pomorska; 2 — kultura grobów kloszowych; 4 — Celtowie

Z wyrobów metalowych używane były do zapinania szat szpile żelazne z łabędzią szyjką i haczykowate, szpile z główką zwiniętą w uszko (ryc. 89c, d) szpile z małą główką tarczowatą (ryc. 89b) ozdobioną krzyżykiem (ryc. 89a), okazy z główką w kształcie tarczy spiralnej (np. Bu-dzin, pow. trzebnicki), rzadkie szpile łopatkowa te, zapinki typu certo-skiego (ryc. 85f), okazy wczesnolateóskie z główką zwierzęcą, tarczką lub kulką na odgiętej nóżce (ryc. 85b, c), zapinki typu kowalewickiego (ryc. 85e, g, h, k) i typu piekarskiego z szerokim, soczewkowatym, ażurowym kabłąkiem i odgiętą nóżką zakończoną ażurową tarczką kolistą (ryc. 85a). Na szyi noszono rzadko naszyjniki z końcami haczykowatymi zdobione grupami kresek poprzecznych (ryc. 88a) lub gładkie (Milsko, pow. zielonogórski), naszyjniki w kształcie koron z niskimi ząbkami zapożyczone z Półwyspu Jutlandzkiego, na rękach zaś otwarte bransolety żelazne zdobione również grupami kresek poprzecznych. Do zapinania pasów służyły żelazne klamry bądź trójkątne z prostokątną poprzeczką zaopatrzoną w ni ty do przymocowania do pasa (ryc. 90a), bądź wąskie taśmowate z obu końcami zagiętymi do wewnątrz (ryc. 90b, c), bądź nieco szersze

J. Kos trzewi ki: Pradzieje Śląska