ScanImage055

114

Ryc. 49. Szlaki handlowe w Europie w IX-XII w. (V.L. Janin, 1956; L.A. Gołubieva,

A.E. Leontiev, 1986).

I - osady handlowe, 2 - skarby moDćt arabskich

noszone

nościowe, w tym ryby i dziczyznę. Te z kolei sprzedawano obcym £ za dirhemy arabskie, a od X w. za srebro napływające z mennic

_tycb ziemiach. Archeologicznym

Ryc. 50. Hamcenlinna-Linnanicmi, Finlandia. Srebrny naszyjnik z zawieszkami w tym także z monet arabskich i zachodnioeuropejskich (E. Kmkoski, 1973).

^icślr

''Han ^niC2°'^bant^^owe istniejące wzdłuż szlaków wymiany dalekosiężnej, dleuj °^Wanic ^iego punktu oznaczało przejęcie kontroli zarówno nad han-dr_uJ ^{1 na}d okolicznymi mieszkańcami. Posadowienie w nim części ^Dieaia ^y • ^rojneJ ^stanowiło akt zawłaszczenia określonego terytorium i uczy-żródi_a ^{Z JCg}° ⁿ^^esz^^auców danników. Przykładów takich działań Słowian

^^cbe°l°giczne dostarczają w nadmiarze, mimo ciągle skromnych ' Taki    ¹—    — - I-I----1— r»-i------ TT----:    r-----1.

Nie ulega wątpliwości, że rola Wikingów w rozwoju społeczno-gospod^ czym ziem zachodniofińskich, zwłaszcza w' IX w., była znacząca. Już we#* I niej włączone w jednolitą strefę gospodarczą, której osią było Morze Bot ckie i wielkie szlaki handlowe (ryc. 49) wzdłuż dniepro-wołżańskiego sy$t»£ | wodnego, stały się miejscem powstawania ośrodków rzemicślniczo-haD wwch ukierunkowanych na obsługę okolicznych mieszkańców i licznyc > ^ należy mniemać, przybyszy. Wyroby miejscowych rzemieślników będą ^ I tylko kopiami przywożonych wzorów skandynawskich, wymieniano na

przez ludność okoliczną futra, skóry, miód, wosk, produkty * ^

Tir tvm nrkv i    'I    fl WJł fi O obCVTH kUp^4,

europejskich (A.N. Kirpićnikov, 1988, s. 43). Całe srebro arabskie cc do Europy zachodniej i północnej, musiało przejść przez chodniofińskie (V.L. Janin, 1956, s. 84), zaś znacząca jego część pozosta

115 ^oa.L'twem tego jest obfitość sreb-

pos3Źeniach pochówków fiń-

^V?H- Salmo, 1952, s. 498) oraz ^sklC.ⁿ liczba skarbów monet arab-^dr h i ^{złomu srebrne}S° ukrytych «nbliżu cmentarzy lub osiedli K Talvio, 1984, s. 176). (ryc. 50).

¹ Można przypuszczać, zc do ^ _{W )} w toku dziesiątków lat działalności skandynawskich organizatorów szlaków wymiany dalekosiężnej, zostały wypracowane bardziej łub mniej "trwałe zasady współdziałania gospodarczego miejscowej ludności zachodniofińskicj i odwiedzających ich ziemie obcych kupców i drużyn zbrojnych. Skandynawowie zapewnili sobie hegemonię w rejonach mniej zasiedlonych, na południowym pograniczu tajgi, pozostawiając w rękach Finów organizację handlu dalekosiężnego na tych odcinkach szlaku, który wiódł przez tereny gęsto zasiedlone. Tę zapew^rne względną stabilizację układu zakłócili Słowianie i zeslawizow'ani Bałtowie, których siedziby w IX w. znajdowały

w- dorzeczu środkowego i górnego Dniepru (P.N. Tretiakov, E.A. Smidt, . s. 33 n). Penetracja obszarów rozciągających się na północ i zachód od kowego Dniepru, podejmowana przez Słowian, odbywała się na takich ych zasadach, jak robili to Wikingowie. Przypuszczalnie początkowo ^{y t0 w}yiącznie wyprawy łupieżcze podejmowane przez doraźnie sfor-_d^a*‘grupy zbrojne ludzi młodych, żądnych przygód i bogactw. Można ^{ysać si}?> że głównymi obiektami ataków słowiańskich były osiedla był los fińskiego Izborska, Pskowa, Kamna i wielu innych r^mieślniczo-handlowych w dorzeczu rzeki Vielikoj (I.V. Dubov, ^s- 43). w podobny sposób opanowane zostały ważne punkty szlaku

>990