I zasada termodynamiki stwierdza, że energia wewnętrzna U układu izolowanego jest stała:
U = const.
Zmiana energii wewnętrznej układu zamkniętego jest równa różnicy energii ■zewnętrznej w stanie końcowym i początkowym i może być dokonana przez wymianę ciepła Q i pracy W z otoczeniem:
AU=U2-Ul = Q+ W. (3.1)
Dla przemiany nieskończenie małej równanie to przyjmie postać
dU=QcX+Weh (3.2)
gdzie indeks „el” oznacza, że ani ciepło, ani praca (zarówno objętościowa, jak : inna, np. elektryczna) nie są funkcjami stanu, toteż ich zmiany są zależne od sposobu przemiany.
Pracę objętościowy gazu przedstawia równanie (przyjmujemy, że praca nie-objętościowa = 0)
Wc\ = -PzdV, (3.3)
w którym p7 jest ciśnieniem zewnętrznym, przeciwko któremu wykonywana jest praca. Znak w równaniu wynika z przyjętej w termodynamice konwencji, że układ wykonujący pracę zewnętrzną czyni to kosztem swojej energii wewnętrznej. Wartość wykonanej pracy podczas przemiany 1-2 otrzymuje się przez scał-kowanie równania (3.3) w granicach od V] do V2, przy czym konieczna jest znajomość związku między p7 a V w każdym punkcie przemiany.
W procesie odwracalnego wykonywania pracy objętościow-ej p7 = pwewn = P> toteż funkcja pz(V) jest określona przez odpowiednie równanie stanu. Dla gazu idealnego będzie to wyrażenie (2.9). Wówczas, w stałej temperaturze T,
f Vi P\
W=-\ pzdV = -nRT\n ~^ = -nRT\n (3.4)
ix V\ pi
Jeżeli proces rozprężania gazu odbywa się przeciwko stałemu ciśnieniu zewnętrznemu pz = const (przemiana nieodwracalna), to całkowanie w tych granicach równania (3.3) prowadzi do wyrażenia
(3.5)