skanowanie0018 (40)

TEORIA PRZEDSIĘBIORSTWA dr Anna Mazurkiewicz

KAPITAŁ INTELEKTUALNY

Współczesne warunki funkcjonowania powodują przemieszczanie zainteresowania organizacji, w aspekcie znaczenia poszczególnych jej elementów, z obszaru fizycznego w obszar zasobów niematerialnych. Dokonujące się w tym zakresie zmiany powodują że powstaje nowy rodzaj organizacji - koncentrującej się bardziej na zasobach niematerialnych niż fizycznych i wykorzystującej kapitał niematerialny dla realizacji przyjętych celów. Ich wartość rynkowa bywa nawet kilkakrotnie wyższa od wartości wynikającej ze sprawozdań finansowych. Różnica ta określana jest mianem kapitału intelektualnego.

Pierwsze próby zdefiniowania pojęcia kapitał intelektualny podjęte zostały w latach 80-tych przez K.E. Sveiby’ego, a za początek ery zarządzania kapitałem intelektualnym wskazuje się na datę 12 listopada 1987r., kiedy to założona została przez m.in. K.E. Sveiby’ego tzw. Grupa Konrada. Zadaniem Grupy stało się opracowanie metody pomiaru i zarządzania niematerialnymi zasobami przedsiębiorstw. Opublikowany w 1989 roku Raport Konrada podważył zasadność stosowania tradycyjnych zasad w rachunkowości i zarządzaniu. Klasyczne wskaźniki okazały się nieadekwatne dla opisania stanu organizacji w erze wiedzy. W Raporcie zaprezentowano ponad 30 mierników umożliwiających pomiar i analizę kapitału intelektualnego organizacji. Wprowadzono także podział kapitału na: tradycyjny kapitał materialny oraz kapitał know-how. Ten drugi został z czasem przemianowany na kapitał intelektualny i określony jako wiedzą „która może być przemieniona w wartość”, a następnie podzielony na: kapitał intelektualny przypisany jednostce (kapitał ludzki) oraz kapitał intelektualny przypisany organizacji (kapitał strukturalny).

Kapitał ludzki obejmuje zarówno wiedzę jawną posiadaną przez ludzi, jak i wiedzę ukrytą zawartą w ich umiejętnościach, a także elementy kultury organizacyjnej w postaci przestrzeganych przez nich norm i wzorców postępowania. Ta forma kapitału musi być jednak czymś więcej niż tylko sumą wiedzy i doświadczenia poszczególnych jednostek, a konkretnie - uwzględniać dynamikę organizacji w zmieniającym się otoczeniu; musi ponadto akcentować jej innowacyjność. Kapitał strukturalny jest to natomiast „wcielenie, upełnomocnienie i wspierająca infrastruktura kapitału ludzkiego”.

Rozróżnienie między kapitałem ludzkim i strukturalnym jest istotne. Pierwszy z nich stanowi źródło innowacji. Jednakże podejmowanie działań mających na celu jego powiększanie jest zupełnie bezcelowe, jeżeli brak jest możliwości jego wykorzystanią a to zależy od kapitału strukturalnego. Im lepszy jest więc kapitał strukturalny, tym lepszy będzie kapitał ludzki. Najważniejsza jest więc nie ilość posiadanego przez organizację kapitału ludzkiego, ale sposób, w jaki jest on wykorzystywany.