skanowanie0074 (7)

Dalszy ogromny rozwój transportu rurociągowego nastąpił w bieżącym stuleciu, kiedy zaczęto wykorzystywać i przesyłać gaz ziemny (poprzednio wypuszczano go w powietrze jako produkt bezużyteczny).

Istniejące w Polsce sieci rurociągów (poza lokalnymi) służą przesyłaniu następujących produktów:

1)    ropy naftowej i jej przetworów.

2)    gazu ziemnego,

3)    gazu koksowniczego,

4)    gazu świetlnego (miejskiego),

3) wody.

Wreszclo upowszechniło się pokrewne transportowi rurociągowemu przesyłanie energii elektrycznej '^ł za pomocą przewodów wysokiego napięcia.

Rurociągi naftowe przesyłanie ropy naftowej rozpoczęło się w Polsce w drugiej połowie XIX w. w miarę wzrostu wydobycia w Krośnieńsko-Jasiel-skim Zagłębiu Naftowym. Rurociągi zbierały ropę z poszczególnych szybów i doprowadzały ją do rafinerii, stacji kolejowych lub zbiorników, skąd była ona dalej przesyłana innymi rodzajami transportu; te lokalne sieci rurociągów istnieją do dzisiaj. Po ostatniej wojnie, w miarę Jak odkrywano ropę naftową poza Karpatami, także i tam powstały lokalne rurociągi do przetłaczania ropy, np. ze złoża w Grobli do stacji kolejowej w Bochni.

O wiele większe znaczenie dla gospodarki Polski ma jednak międzynarodowy rurociąg naftowy „Przyjaźń”, zbudowany w latach sześćdziesiątych dla zaopatrzenia większości państw RWPG w rop* naftową z ZSRR. Biegnie on z Almieijewska (zagłębie nadwołżańskie) równoleżnikowo przez obszar ZSRR. W Mozy-rzu na Białorusi rozgałęzia się na dwie odnogi: północną docierającą przez Polskę do NRD i południową — do Czechosłowacji i Węgier. Północna odnoga przecina równoleżnikowo ody nasz kraj na długości 670 km i dochodzi do Schwedt nad Odrą w NRD. Długość rurociągu „Przyjaźń" wraz z odgałęzieniami wynosi około 10 tys. km, obecnie ma on połączenie także z siecią zachodnio-syberyjską.

W ^locku, przy skrzyżowaniu rurociągu „Przyjaźń" z Wisłą, powstała największa polska rafineria ropy naftowej, która Jest głównym odbiorcą ropy przesyłanej z ZSRR. Jej zdolność przetwórcza wynosi obecnie 13 min t ropy rocznie. Tę olbrzymią ilość, po przeróbce na benzynę, oleje i inne produkty, trzeba z kolei

^,r Przesyłanie energii elektrycznej uznano za fortę transportu, ponieważ Jest ono substytutom przewozów paliw; według polskie] klasyfikacji gospodarki narodowe] przesyłanie energii nie jut gałęzią transportu, lecz wchodzi w zakres przemysłu elektroenergetycznego, podobnie Jak przesyłanie gazu — *50    w zakres przemysłu gazowniczego.

dostarczać odbiorcom. Nie wystarczał do tego transport kolejowy (Płock leży przy drugorzędnej linii kolejowej Kutno—-Sierpc) i samochodowy, dlatego też w 1988 r. zbudowano rurociąg dystrybucyjny do przotłaczania produktów naftowych z Płocka do Koluszek, a w 1971 r. — z Płocka do Warszawy.

Rurociągiem „Przyjaźń" w plorwszym roku (1964 r.) prze-tłoczono na polskim odcinku 2,9 min t, a w 1975 r. już 30,5 niln t (wraz z rurociągami dystrybucyjnymi). W roku 1975 jego udział w pracy przowozowej transportu uspołecznionego Polski wyniósł 7,2’/# sumy tonokilometrów. Aby przewieźć tę ilość koleją, trzeba by załadować ponad 1,5 min dwudzlestotonowych cystern.

W roku 1975 wraz z Portem Północnym i rafinerią w Gdańsku uruchomiono nowy rurociąg naftowy na trasie Gdańsk—Płock.

Najbardziej rozgałęziona jest obecnie sieć gazociągów gazu ziemnego. W Polsce pierwsze gazociągi powstały w okresie międzywojennym. Połączyły one kopalnie gazu zagłębia karpackiego z najbliższymi miastami, a także ze Stalową Wolą i Zagłębiem Staropolskim. W okresie powojennym przedłużono gazociąg z Zagłębia Staropolskiego do Kielc oraz przez Radom do Warszawy. Dostawy gazu pochodziły początkowo wyłącznie z Karpat oraz z importu z ZSRR.

Po roku 1955 odkryto liczne złoża gazu ziemnego na północ od Karpat, m.in. w rejonie Lubaczowa, Przemyśla, Jarosławia, Przeworska, Dębicy i Tamowa. Pozwoliło to wielokrotnie zwiększyć wydobycie, a także rozbudować sieć gazociągów dalekosiężnych. Gazociągi rozbudowano w dwu kierunkach — zachodnim i północnym. W kierunku zachodnim rurociąg dotarł przez Tarnów (gdzie głównym odbiorcą są Zakłady Azotowe) do Krakowa, Oświęcimia 1 Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Odgałęzienie z Tarnowa zaopatruje w gaz Grzybów w zagłębiu siarkowym.

W kierunku północnym gazociąg doprowadzono do Puław (1985 r.), gdzie na bazie gazu ziemnego pracują największe w Polsce Zakłady Azotowe. Następnie gazociąg przedłużono do Warszawy, co pozwoliło unieruchomić przestarzałą gazownię warszawską. Odgałęzienie tego gazociągu zaopatruje w gaz ziemny Lublin. W roku 1070 przedłużono gazociąg a Warszawy do Włocławka, gdzie powstały kolejne Zakłady Azotowe, w 1972 r. — do Olsztyna, w 1973 r. — przez Toruń i Grudziądz do Gdańska.

Równocześnie rozbudowywano gazociągi z innych, odkrytych póżnłoj złóż. Gazociągi z Rybnickiego Okręgu Węglowego, gdzie wydobywa się metan z kopalń węgla, dochodzą m.ln. do Oświęcimia J Gliwic. Gazociąg ze złoża w rejonie Nowej Soli zaopatruje Zieloną Górę. Największe znaczenie, poza zagłębiem podkarpackim, mają złoża gazu ziemnego odkryte w latach sześćdziesiątych koło Odolanowa w woj. kaliskim. Gaz z tych złóż jest do-