skanuj0014 (363)

Cześć pierwsza Uą

TEORETYCZNA

Wiele lat temu, zapytałem mojego nauczyciela, Rebe Zalmana Schachtera-Shalomi o następującą kwestię:

„Jeżeli urodziłbym się jako Indianin, zapewne zostałbym szamanem. Co powinieniem zatem robić jako Żyd?"

Rebe Zalman odparł:

„Wsłuchaj się w nauki pierwszych proroków. Eli i Eliasz — byli naszymi szamanami

Rabbi Yonassan Gershom

RoMlział 1

m

CZYM JEST SZAMANIZM

Fizyczny i psychiczny wszechświat człowieka wypełniają przeróżne, często sprzeczne i zachodzące na siebie treści. Jedną z głównych kategorii podziału i objaśniania świata to wyróżnianie i oddzielanie od siebie tego, co rzeczywiste od tego, co nierzeczywiste, racjonalne i nieracjonalne, prawdziwe i nieprawdziwe. W końcu podziaf ten konstytuuje dwie podstawowe grupy opisu świata: sacrum i profanum. Sacrum to obszar sakralności i świętości, przeciwstawione profanum — powszedniości i świeckości. Najbardziej ogólnie ujmując, sacrum to obszar będący przeciwieństwem świeckości, powszedniego, codziennego życia. Samo sacrum zawiera w sobie dychotomie: to, co święte i demoniczne, czyste i nieczyste, przyjazne i wrogie, bezpieczne i niebezpieczne, pozytywne i negatywne, a nawet dobre i złe (w końcu anioł i szatan — to „dzieci” boga). Dla tak ogólnie pojmowanego sacrum, a w szczególności obszaru, gdzie nie wykształciła się jeszcze personi-fikowana świętość w postaci bóstw, demonów i innych włodarzy lub depozytariuszy duchowych mocy i światów, Rudolf Otto ukuł termin numinosum . Numinosum jest czymś niepoznawalnym, znajdującym się poza kategoriami poznawczymi rozumu. Jest przy tym ambiwalentne; z jednej strony przeraża, a z drugiej pociąga. Numinosum jest przedreligijne, irracjonalne i racjonalne zarazem, niewysłowione. Wzbudza bojaźń i strach oraz — równocześnie — fascynację, grozę i obietnicę sacrum i wiekuistego szczęścia. Obecne jest nie tylko w aktywności religijnej człowieka, ale w rozległych obszarach jego psychiki, w związkach ze światem i innymi ludźmi oraz w zwykłej, codziennej działalności. Dostrzegalne przejawy numinosum, potocznie nazywa się myśleniem magicznym. Jeżeli należałoby dla szamanizmu przyporządkować jakieś określenie, to może być nim numinosum.

2 Łac. numen, numinis = wola, siła i majestat bóstwa.

9