skanuj0021 (53)

ORGANIZM CZŁOWIBB

■ Zmysł równowagi

I Sprawne poruszanie się zapewnia człowiekowi narząd równowagi, który jest połą* I czony z narządem spiralnym.

W uchu wewnętrznym, w trzech kanałach półkolistych ustawionych względem siefaad pod kątem prostym i zakończonych bańkami, a także w leżących bliżej ślimaka *•-reczku i łagiewce, znajdują się receptory równowagi. Są to wyspecjalizowane komódfl receptorowe zaopatrzone w rzęski zanurzone w endolimfie. Odbierają one sygnafl

0    ruchu i położeniu głowy w trójwymiarowej przestrzeni. Wypełniająca kanały pofl koliste endolimfa w czasie obrotu głowy przemieszcza się (wskutek własnej bezwłałl ności), poruszając jednocześnie rzęskami komórek receptorowych. Pochylenie głonJ prowadzi do zmiany położenia tzw. otolitów (niewielkich ziarenek węglanu wapń zawartych w endolimfie). Zmiany te są odbierane przez komórki rzęsate łagiei*

1    woreczka. Ruch rzęsek indukuje zmiany w komórkach receptorowych, co prowadii do powstania potencjału elektrycznego, tj. impulsu nerwowego, który jest wysyłaj do móżdżku i kory mózgowej. W ośrodkach tych dokonuje się kompleksowa analni położenia ciała w przestrzeni, a następnie są generowane impulsy prowadzące do k* rekty odchylenia.

Tabela 41.1. Wpływ poziomu natężenia różnych dźwięków na narząd słuchu człowieka

Źródło dźwięku	Poziom natężenia dźwięku (w dB)	Wpływ na narząd słuchu człowieka
Szelest liści	20
Normalna rozmowa	50-60	nie ma szkodli-j weao wpływu
Pralka automatyczna	70
Kosiarka spalinowa	85-100	! długotrwałe działanie może i być szkodliwe
Koncert rockowy na żywo	110-130	i długotrwałe ] działanie
Młot pneumatyczny	120-150	l prowadzi i do uszkodzeń
Wystrzał z broni palnej	140	| krótkotrwałe J działanie
Silnik odrzutowca	150	| prowadzi i do uszkodzeń

■ Hałas - zagrożenie dla zdrowia

Hałas na organizm człowieka działa męko] rzystnie. Kiedy natężenie dźwięku przekracj wartość 100-120 decybeli (dB), hałas staje sa nieznośny i wywołuje efekt bólowy. Głośniejsze dźwięki mogą powodować uszkodzenie narząd* słuchu (tab. 41.1). Obecnie istotnym problemedl jest ciągły hałas, który towarzyszy nam w co-] dziennym życiu. Jest on spowodowany przędą wszystkim dużym natężeniem ruchu ulicznego! W Polsce najwyższe natężenie hałasu odnotol wuje się w wielkich aglomeracjach miejskicw np. w Warszawie, Katowicach czy Łodzi. Szacuj! się, że w Europie co najmniej kilkanaście procent ludzi jest narażonych na stały hałas powyżej 65 dB. Taki hałas powoduje przyspieszenie akcji serca, wzmaga odczucie dyskomfortu i stresu, przeszkadza w wypoczynku i spaniu.

■ Język-narząd smaku

Dzięki zmysłowi smaku możemy zazwyczaj I wyczuć chemiczny skład substancji wprowa-• I dzanych wraz z pokarmem do jamy ustnej.