skrypt 6

-7-

Skrypt

4. Latopisarstwo w epoce Rusi Kijowskiej i jego kontynuacje w epokach

późniejszych.

PRZEKŁADY KRONIK BIZANTYJSKICH:

już w XI wieku pojawiły się w Kijowie przekłady kronik bizantyjskich, najpierw bułgarskie, później własne, które stały się wzorcem dla kronik ruskich, nazywanych lalopisami (letopisi). Rusini mieli do dyspozycji:

•przekład kroniki Jana Malalasa*.

•kronikę Gcorgiosa Monachosa - w Kijowie przełożoną w poł. XI w.,

•latopis skrócony Nikefora Patriarchy*.

•kronikę Gcorgiosa Synkcllosa*.

skompilowano z ich kronik tzw. „Latopis helleński i rzymski”. "Chronograf po „wielikomu izłozeniju*’.

(* 7. tych ź.ródeł korzystał autor Powieści minionych lot)

1 .GENEZA LATOPIS ARSTWA

Zaczęło się od prowadzonych nrzv cerkwiach i monasterach tablic paschalnych, na których, prócz danych kalendarzowych, zapisywano fakty i zdarzenia z żvcia rcliuiincuo i świeckiego. Również przy dworach księcia kijowskiego i książąt udzielnych b\lv prowadzone tablice kalendarzowe, w których notowano ważniejsze wydarzenia, dotyczące danego władcy.

zapisy te łączono, uzupełniając je przekazami ustnymi, jak też danymi kronik bizantyjskich. odnoszącymi się do spraw ruskich.—* i tak powstała kronika...

2.NAJSTARSZE ZWODY KRONIKARSKIE

zwody, czyli próby scalania luźnych zapisów z tablic kalendarzowych, jak też istniejących przekazów ustnych.

a)    (prawdopodobnie- bo dokładna data trudna do ustalenia) najstarszy zwód (anonimowy) powstał w latach 1037—1039 w ośrodku metropolitalnym u Kijowie i że zawierał dane cerkiewnej i świeckiej historii Rusi, do 1037 r.

b)    Niedługo potem powstał nowy ośrodek oświaty i kultury ruskiej — w słynnym klasztorze kijowsko - pieczerskim. Tu ihumen Nikon napisał tz.w^f. Pierwszy zwód kijowsko-pieczerski (1073), poszerzając Najstarszy zwód kijowski, przez dodanie mnóstwa podań, włączenie danych z terenu Nowogrodu Wielkiego drugiego po Kijowie ważnego centrum kultury staroruskiej, w którym także rozwijało się już latopisarstwo.

NIKON- właściwy twórca tej formy kronikarskiej, która zachowała się do naszych czasów w późniejszych kodeksach. On tez nadał kronice kierunek ideowy, patriotyczny, krytykujący ! waśnie książąt i naruszanie prawa starszeństwa w obsadzaniu tronów książęcych, ! nawoływał do jedności między książętami i do wspólnej walk; .: wrogami (Poloweami)

c) Po śmierci Nikona (1088) kontynuowali jego kronikę mnisi klasztoru kijowsko-pieczerskiego, ściśle w duchu swego poprzednika. Około 1095 r. powstał Drugi zwód kijowsko - nieczerski ihumena Iwana, przez poszerzenie zwodu pierwszego materiałami hagiograficznymi, zapisami wydarzeń z lat 1073—1095 oraz wiadomościami z kronik greckich. - Publicystyczne dydaktyczne nastawienie wobec współczesnych książąt, podając przykłady dobrego panowania dawnych władców Rusi próbowano wpływać na książąt współczesnych.