str125

G. Biriicttfci-GrabowtlMi. Z. Mikulski. H)tłrolnxia ogólno. Warwa w a 2005 ISBN 83 01-145?9-X. V by WN PWN 2005

ujemnej temperatury powietrza. Obszary z marzłocią trwałą charakteryzują się tym, że występująca tu w strefie aeracji woda wolna znajduje się od setek lat w stanie stałym, tj. w postaci lodu. Warstwa ziemi objęta marzłocią trwałą może sięgać od jednego do kilkuset metrów w głąb. w' zależności od warunków klimatycznych, które decydują o tym, czy marzłoć trwała występuje płatami (wyspowo), czy tworzy ciągłą nieprzerwaną strefę (rys. 110, III). Na obszarach o średniej rocznej temperaturze powietrza poniżej -5°C zmarzlina ma charakter ciągły. Zewnętrzny pas występowania zmarzliny jest nieciągły, ponieważ temperatura powietrza nad tymi obszarami waha się od -1 do -5°C (Glazik, 1995). Na znacznych obszarach Alaski, Kanady i Syberii marzłoć trwała osiąga kilkusetmetrową grubość, a w Jakucji miejscami jej miąższość ocenia się nawet na 1500 m (Marcinek, 1991). Ciągła strefa marzłoci trwałej przechodzi stopniowo w kierunku szerokości umiarkowanych w zaleganie wyspowe (ry.s. 110), tracąc jednocześnie na miąższości. W czasie lata, przy dodatniej temperaturze powietrza, górna warstwa zmarzliny może odmarzać do głębokości 3-4 m.

Tabela 23. Rozmieszczenie zlodzenia na lądach półkuli północnej (wg Shums-kyego, 1964)

Szerokość geograficzna pn.	Lodowce w % ogólnej powierzchni lądowej	Marzłoć trwała w % ogólnej powierzchni lądowej
90-80	68.5	31,5
80-70	35.8	64.2
70-60	4.5	80.3
60-50	0.3	45,2
50-40	0.07	5.7

Rys. 110. Schematyczny przekrój przez strefę marzłoci trwałej (zmarzliny) (wg

Jani, 1993, zmienione)

125

D

Cl

C

C

co

co

co

o

©

©

&